Η ενδοοικογενειακή βία, ανεξαρτήτως μορφής, αποτελεί καθημερινό εφιάλτη για χιλιάδες ανθρώπους. Ένα φαινόμενο που συνήθως ξεφεύγει από τη σκιά της σιωπής μόνο όταν μετατρέπεται σε σωματική κακοποίηση και απειλή κατά της ζωής, συχνά με τραγική κατάληξη.
Ωστόσο, η βία μέσα στην οικογένεια ή σε μία σχέση δεν περιορίζεται μόνο στη φυσική της διάσταση. Εκτείνεται στο ψυχικό, συναισθηματικό και οικονομικό πεδίο, καταστρέφοντας ζωές και καθηλώνοντας τα θύματα σε έναν φαύλο κύκλο φόβου και αβεβαιότητας. Το θύμα, συχνά χωρίς να το αντιληφθεί, παρασύρεται σε μια κατάσταση απόλυτης εξάρτησης και χειραγώγησης, ακόμη κι αν δεν έχει υποστεί σωματική βία.
Οι τρεις πιο συχνές «αόρατες» απειλές είναι η οικονομική κακοποίηση, η παρενοχλητική παρακολούθηση και η συναισθηματική κακοποίηση.
Η οικονομική κακοποίηση ως μορφή βίας ενδέχεται να μην είναι άμεσα ορατή, αλλά είναι εξίσου καταστρεπτική. Σε αυτήν την περίπτωση, ο κακοποιητής δεν αναγκάζει το θύμα σε σωματική βία, αλλά το περιορίζει μέσω του ελέγχου των οικονομικών πόρων. Ένας κακοποιητής μπορεί να πάρει τον έλεγχο των χρημάτων, να αποφασίζει πώς και πού θα ξοδευτούν ή να αρνείται στο θύμα την πρόσβαση σε οικονομικές πηγές, περιορίζοντας έτσι τις δυνατότητες για ανεξαρτησία και ελευθερία. Η γυναίκα, για παράδειγμα, μπορεί να αναγκαστεί να παραμείνει σε μια τοξική σχέση εξαιτίας της οικονομικής της εξάρτησης από τον θύτη ή της αβεβαιότητας ότι, αφού δεν έχει οικονομική ανεξαρτησία και επάρκεια, δεν μπορεί να σταθεί μόνη της. Τα αποτελέσματα αυτής της μορφής κακοποίησης είναι καταστροφικά: η αίσθηση της ανικανότητας, του εγκλωβισμού και της ανασφάλειας μεγαλώνουν, ενώ ταυτόχρονα στερούν από το άτομο την πρόσβαση σε ασφαλείς επιλογές και μια ζωή μακριά από την κακοποίηση.
Η παρενοχλητική παρακολούθηση, ή stalking, είναι μια άλλη μορφή βίας που συχνά βιώνεται από τα θύματα ως απειλή, ακόμη και όταν η φυσική βία δεν εκδηλώνεται. Είτε πρόκειται για πρώην συντρόφους, είτε για συγγενείς, είτε για άγνωστα άτομα, η συνεχής παρακολούθηση του θύματος, η ανεπιθύμητη επικοινωνία, οι απειλητικές πράξεις ή η καταδίωξη προκαλούν τεράστιο άγχος και φόβο. Οι γυναίκες που έχουν απομακρυνθεί από κακοποιητικές σχέσεις συχνά βρίσκονται εκ νέου στο στόχαστρο του πρώην θύτη, ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιήσει κάθε μέσο για να τις ελέγξει και να τις επαναφέρει στην τοξική του επιρροή. Η παρενοχλητική παρακολούθηση ενδέχεται να περιλαμβάνει την παρακολούθηση της φυσικής παρουσίας του ατόμου, την καταγραφή των προσωπικών του πληροφοριών ή ακόμη και την καταστροφή των προσωπικών του αντικειμένων. Η ψυχική και συναισθηματική πίεση είναι αβάσταχτη και δημιουργεί την αίσθηση ότι δεν υπάρχει δρόμος διαφυγής.
Τέλος, η συναισθηματική ή ψυχολογική κακοποίηση είναι συχνά αόρατη και ενδέχεται να μην αφήνει εξωτερικά σημάδια, αλλά το αποτύπωμά της στη ζωή του θύματος είναι καταστροφικό. Ένας κακοποιητής χρησιμοποιεί λόγια, απειλές και ψυχολογικές πιέσεις για να υποβαθμίσει, να ταπεινώσει και να ελέγξει το θύμα. Η απομόνωση, οι συνεχείς προσβολές, η εξευτελιστική συμπεριφορά, οι απειλές κατά της ασφάλειας του θύματος ή των αγαπημένων του προσώπων δημιουργούν συνθήκες απόλυτης καταπίεσης. Τα θύματα αυτής της μορφής κακοποίησης συχνά καταλήγουν να αμφιβάλλουν για την αξία τους, για την πραγματικότητα γύρω τους, ακόμη και για την ίδια τους την αντίληψη. Συχνά, νιώθουν παγιδευμένα και ανίσχυρα, προσπαθώντας να διαπραγματευτούν ή να «διορθώσουν» την κατάσταση, καταλήγοντας να επιρρίπτουν την ευθύνη στον εαυτό τους.
Οι τρεις αυτές μορφές κακοποίησης, που είναι λιγότερο διακριτές και αναγνωρισμένες, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και, συνήθως, συνυπάρχουν μέσα στην ίδια τοξική και βίαιη σχέση. Οικονομική εκμετάλλευση, ψυχολογική κακοποίηση και παρενοχλητική παρακολούθηση συνθέτουν έναν φαύλο κύκλο από τον οποίο είναι εξαιρετικά δύσκολο να βγει κάποιος/α, ώστε να δει ότι έχει επιλογές να ζήσει διαφορετικά.
Η ενδοοικογενειακή βία, σε όλες τις μορφές της, είναι μια μάχη που κανείς δεν πρέπει να δίνει μόνος. Στην Ελλάδα, το Ίδρυμα Vodafone, μέσω της πρωτοβουλίας Bright Sky, προσφέρει ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για τα άτομα που βιώνουν καταστάσεις ενδοοικογενειακής βίας. Πρόκειται για μια εφαρμογή και αντίστοιχη ιστοσελίδα που παρέχει άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες, υπηρεσίες υποστήριξης και συμβουλευτική, ενώ παράλληλα επιτρέπει την ασφαλή αναφορά περιστατικών βίας, χωρίς να αφήνει ίχνη στον τηλεφωνικό κατάλογο της συσκευής.
Η εφαρμογή και ιστοσελίδα Bright Sky, που χρησιμοποιούν ήδη περισσότεροι από 66.000 άνθρωποι στην Ελλάδα, απευθύνεται σε όσες/όσους πλήττονται από κακοποίηση και επιθυμούν να αναγνωρίσουν τα σημάδια της, να μάθουν πώς μπορούν να ζητήσουν βοήθεια και να βρουν υπηρεσίες υποστήριξης στην περιοχή τους. Παράλληλα, παρέχει τη δυνατότητα καταγραφής περιστατικών, για να υπάρχει κατανοητό ιστορικό όταν αποφασίσουν να καταγγείλουν την κακοποίηση.
Το Ίδρυμα Vodafone με την ενέργεια αυτή συμβάλλει έμπρακτα στην προστασία των θυμάτων βίας, προσφέροντας ένα εργαλείο που προάγει την ασφάλεια και την αυτονομία των χρηστών του. Η εφαρμογή είναι δωρεάν και διατίθεται τόσο για Android όσο και για iOS συσκευές, ενώ η σχετική εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού τελεί υπό την Αιγίδα του Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας.
Το Bright Sky, καθώς και άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες του Ιδρύματος Vodafone, όπως το Panic Button και το SafeYouth app, αναδεικνύουν τη σημασία της τεχνολογίας στην αντιμετώπιση της βίας και στην ενδυνάμωση των θυμάτων, παρέχοντάς τους ένα ουσιαστικό εργαλείο για την αναγνώριση και την αντιμετώπιση της κακοποίησης.
Μπορείτε να κατεβάσετε το Bright Sky στο Google Play και App Store ή να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα https://gr.bright-sky.org/el/home