«Βράζει» ο τόπος, η πιο δύσκολη ημέρα του καύσωνα, καμίνι η χώρα, «ψηνόμαστε», πότε θα δροσίσει… Όπου βρεθείς κι όπου σταθείς τις τελευταίες μέρες η ζέστη έχει αναδυθεί σε Νο1 θέμα συζήτησης. Στα γραφεία, στο μετρό, στις ειδήσεις.
Ευρωεκλογές ήταν και πέρασαν, το διήμερο των Coldplay στο ΟΑΚΑ είναι πλέον μία γλυκιά ανάμνηση και τώρα είναι ο καύσωνας που ήρθε και έκλεισε σχολεία, έφερε τηλεργασία στο Δημόσιο κι έκανε τα κλιματιστικά να πάρουν «φωτιά».
Ο καύσωνας στην Ελλάδα με θερμοκρασίες που «αγγίζουν» τους 45 βαθμούς Κελσίου – μέσα Ιουνίου! – υποχωρεί σιγά σιγά και από το Σάββατο (15.06.2024), θα δροσίσει σύμφωνα με τους μετεωρολόγους και οι θερμοκρασίες θα επανέλθουν σε φυσιολογικά για την εποχή επίπεδα.
Μέχρι τότε ας κάνουμε υπομονή και ας αναλογιστούμε ότι υπήρξαν καύσωνες, στο πέρασμα των χρόνων, που όχι μόνο εκτόξευσαν τον υδράργυρο σε πρωτοφανή επίπεδα αλλά μετατράπηκαν σε αόρατους δολοφόνους, στέρησαν τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους κι έμειναν στην ιστορία.
Νέα Υόρκη – 1896
Στα τέλη του 19ου αιώνα, η Νέα Υόρκη είχε 3 εκατομ. κατοίκους, πολλοί από τους οποίους ζούσαν στις περιβόητες στενές και αποπνικτικές πολυκατοικίες του Lower East Side αλλά και σε άλλες γειτονιές χαμηλού βιοτικού επιπέδου.
Όταν 10 ημέρες αμείλικτης ζέστης έψησαν το «Μεγάλο Μήλο» τον Αύγουστο του 1896, αυτές οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης μετατράπηκαν από μια δυσάρεστη πραγματικότητα σε θανατική καταδίκη για περίπου 1.300 Νεοϋορκέζους.
Μην αντέχοντας να «ψήνονται» στα ασφυκτικά γεμάτα υπνοδωμάτια τους και επειδή απαγορευόταν να ξαπλώνουν σε δημόσιους χώρους, όπως πλατείες και πάρκα, πολλοί ένοικοι αναζήτησαν μια ανάσα φρέσκου αέρα και δροσιάς σε ταράτσες, σκάλες κινδύνου και προβλήτες. Κάποιοι έφτασαν στο σημείο να αποκοιμηθούν από την εξάντληση, να χάσουν την ισορροπία τους και να πεθάνουν.
Περισσότερα από 1.000 άλογα πέθαναν εκείνες τις ημέρες.
Κι ενώ αριθμός των νεκρών αυξανόταν, η κυβέρνηση έκανε ελάχιστα για να αντιμετωπίσει την καταστροφή. Υπήρξε όμως ένας άνθρωπος που έπαιξε καταλυτικό ρόλο.
Ο Θίοντορ Ρούσβελτ, ο μελλοντικός πρόεδρος των ΗΠΑ, έδωσε τότε εντολή στην αστυνομική δύναμη να διανέμει δωρεάν πάγο στις γειτονιές των πολυκατοικιών και να παρέχει ασθενοφόρα για τους ασθενείς.
Σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, το κύμα καύσωνα έσωσε την παραπαίουσα πολιτική καριέρα του Ρούσβελτ και τελικά τον βοήθησε να φτάσει στον Λευκό Οίκο.
Το βορειοαμερικανικό κύμα καύσωνα του 1936
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η χρονική συγκυρία του βορειοαμερικανικού καύσωνα του 1936 δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη.
Ταλαιπωρημένη από τη Μεγάλη Ύφεση και την πολυετή ξηρασία και «τυφλωμένη» από τις αέναες καταιγίδες σκόνης, η χώρα δέχτηκε άλλο ένα εξουθενωτικό χτύπημα όταν οι θερμοκρασίες εκτοξεύτηκαν σε ιστορικά υψηλά σε 12 πολιτείες.
Το πρωτοφανές κύμα καύσωνα του 1936 διαδέχτηκε ένας ασυνήθιστα κρύος χειμώνας, με τους Αμερικανούς απροετοίμαστους για μια τόσο δραστική αλλαγή του καιρού.
Στη Νέα Υόρκη, 75 μοδίστρες σε ένα εργοστάσιο λιποθύμησαν λόγω της ζέστης. Στο Ντιτρόιτ, μια από τις πιο ατμοσφαιρικές πόλεις, γιατροί και νοσηλευτές κατέρρευσαν ενώ περιέθαλπαν ασθενείς, μην αντέχοντας τη ζέστη και την εξάντληση, και τα νεκροτομεία γέμισαν με πτώματα.
Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, πάνω από 5.000 Αμερικανοί και 1.100 Καναδοί είχαν πεθάνει λόγω της ζέστης ή είχαν πνιγεί προσπαθώντας να δροσιστούν σε ποτάμια και λίμνες.
Οι χειρότερες θερμοκρασίες καταγράφηκαν τον Ιούλιο, όταν σημειώθηκε το ρεκόρ στη Βόρεια Ντακότα με 49 βαθμούς Κελσίου.
Η ζέστη υποχώρησε τον Σεπτέμβρη για να καταφθάσει ένας από τους πιο κρύους χειμώνες στην ιστορία των ΗΠΑ.
Ελλάδα – 1987
Ο καύσωνας του 1987 είχε χτυπήσει την Ελλάδα στα μέσα και τέλη Ιουλίου – από τις 20 έως 31 Ιουλίου – και είχε αφήσει πίσω του 1.300 νεκρούς στην περιοχή της Αθήνας, γεγονός που τον κατατάσσει ως τον φονικότερο που έχει πλήξει ποτέ την χώρα.
Η μέγιστη θερμοκρασία που μετρήθηκε στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, στο κέντρο της Αθήνας, ήταν 41,9 βαθμούς Κελσίου στις 23 Ιουλίου και στη Νέα Φιλαδέλφεια ήταν 43,6 βαθμούς Κελσίου στις 27 Ιουλίου, η οποία ήταν και η υψηλότερη που καταγράφηκε στην περιοχή της Αθήνας.
Επιπλέον, η υγρασία ήταν υψηλή (60% στην Αθήνα στις 23 Ιουλίου) και οι ταχύτητες του ανέμου χαμηλές, συμβάλλοντας στη δυσφορία ακόμη και κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Οι πρώτοι νεκροί – εννέα στον αριθμό – στην Αθήνα καταγράφηκαν στις 22 Ιουλίου και στη συνέχεια ο αριθμός άρχισε να αυξάνεται ραγδαία καθημερινά.
Στις 23 Ιουλίου πέθαναν 12, στις 24 άλλοι 95 και στις 25 Ιουλίου άλλοι 250, προκαλώντας προβλήματα στην ταφή τους. Στις 26 Ιουλίου τα θύματα είχαν φτάσει τα 900, στις 27 Ιουλίου προστέθηκαν 180 και στις 28 Ιουλίου άλλα 200.
Οι νεκροί πολλαπλασιάζονταν με τέτοιους ρυθμούς που δεν υπήρχε χώρος στα νεκροτομεία των νοσοκομείων για τις σορούς.
Υπολογίζεται ότι 400 ηλικιωμένοι πέθαναν αβοήθητοι.
Αν και ο καύσωνας έπληξε και άλλες πόλεις, όπως τη Θεσσαλονίκη και τη Λάρισα, θεωρείται ότι η δυσφορία ήταν εντονότερη στην Αθήνα λόγω και της παρουσίας φωτοχημικού νέφους, το οποίο είχε επιδεινωθεί από θερμοκρασιακές αναστροφές που προκάλεσε ένα βαρομετρικό υψηλό από τη Σαχάρα.
Το κύμα καύσωνα του 1987 παραμένει μέχρι και στις μέρες μας από τα πιο άσχημα διεθνώς.
Το ευρωπαϊκό κύμα καύσωνα του 2003
Το χειρότερο καλοκαίρι στην ιστορία της Ευρώπης ήταν το 2003.
Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2003, οι χώρες σε όλη την Ευρώπη έζησαν ένα καύσωνα που ορισμένοι επιστήμονες θεώρησαν ως το θερμότερο καλοκαίρι από το 1500 μ.Χ.
Οι καυτές θερμοκρασίες κορυφώθηκαν τις δύο τελευταίες εβδομάδες του Αυγούστου και στοίχισαν τη ζωή σε τουλάχιστον 40.000 άτομα, με τον φόρο αίματος να είναι βαρύς στους πολύ νέους, στους χρόνια ασθενείς και στους ηλικιωμένους που ζούσαν μόνοι τους ή σε γηροκομεία.
Δασικές πυρκαγιές μαίνονταν στην Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία, ενώ το λιώσιμο των παγετώνων προκάλεσε αστραπιαίες πλημμύρες στις Άλπεις και οι καλλιέργειες καταστράφηκαν σε όλη τη νότια Ευρώπη.
Η Γαλλία επλήγη περισσότερο από την κρίση, με περίπου 14.000 θανάτους, καθώς οι θερμοκρασίες εκτοξεύτηκαν στους 40 βαθμούς Κελσίου σε μια χώρα με γερασμένο πληθυσμό και περιορισμένο κλιματισμό.
Ενδεικτικό της κατάστασης ήταν ότι χρησιμοποιήθηκε μία ολόκληρη αποθήκη-ψυγείο για να διαχειριστούν τα πτώματα.
Τελικά το κύμα υποχώρησε μετά τα μέσα Αυγούστου.
Ο τρομακτικά υψηλός αριθμός των νεκρών, στη Γαλλία και αλλού, έφερε στο προσκήνιο την έλλειψη ετοιμότητας για ακραία καιρικά φαινόμενα σε περιοχές με ιστορικά εύκρατο κλίμα.
Οι αναφορές έκαναν λόγο για καθυστερήσεις στην αντιμετώπιση, για άγνοια των συνθηκών που σχετίζονται με τη ζέστη, όπως η αφυδάτωση και για ανεπαρκές ιατρικό προσωπικό.
Στα χρόνια που μεσολάβησαν από το 2003, οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ανέπτυξαν σχέδια δράσης για την αντιμετώπιση της ακραίας ζέστης, τα οποία δίνουν έμφαση στους χώρους πρασίνου, τα συστήματα προειδοποίησης και τα μέτρα έκτακτης ανάγκης για τους πιο ευάλωτους.
Ρωσία – 2010
Το κύμα καύσωνα που έπληξε τη Ρωσία το 2010 ήταν, μακράν, το πιο θανατηφόρο κύμα καύσωνα της σύγχρονης εποχής.
Ο καύσωνας που έπληξε τη Ρωσία από τις αρχές Ιουλίου προκαλώντας τεράστιες πυρκαγιές στην περιοχή της Μόσχας, είναι ο χειρότερος τα τελευταία 1.000 χρόνια, από την ίδρυση του κράτους, δήλωνε ο διευθυντής της ρωσικής μετεωρολογικής υπηρεσίας.
«Ούτε εμείς, αλλά ούτε και οι πρόγονοί μας δε βίωσαν μια τέτοια κατάσταση τα τελευταία 1.000 χρόνια, από την ίδρυση του κράτους μας», δήλωσε ο Αλεξάντρ Φρολόφ.
Μάλιστα η μετεωρολογική υπηρεσία ανακοίνωσε ότι ο καύσωνας στη δυτική Ρωσία από τις αρχές Ιουλίου, κατέρριψε κάθε ρεκόρ, τόσο σε βαθμούς όσο και σε διάρκεια, από τότε που άρχισαν να καταγράφονται οι μετεωρολογικές παρατηρήσεις.
Σύμφωνα με τη μετεωρολογική υπηρεσία, η υψηλότερη θερμοκρασία, 38,2 βαθμοί Κελσίου, καταγράφηκε στη Μόσχα στις 29 Ιουλίου ενώ η αμέσως μικρότερη θερμοκρασία καταγράφηκε στην Αγία Πετρούπολη (37,1 βαθμοί).
Περισσότεροι από 55.000 Ρώσοι πέθαναν από τη ζέστη τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς. Μερικά από τα θύματα πέθαναν από θερμοπληξία και θερμική εξάντληση, άλλοι έχασαν τη ζωή τους λόγω των τρομερών δασικών πυρκαγιών που κατέστρεψαν μεγάλο μέρος της χώρας.
Οι αξιωματούχοι κατέγραψαν επίσης θάνατους από πνιγμό, αφού οι κάτοικοι κατέφευγαν σωρηδόν σε ποτάμια και λίμνες για να δροσιστούν. Η ζέστη παρέμεινε έντονη όλο τον Ιούλιο.
Η υψηλότερη καταγεγραμμένη θερμοκρασία έφτασε τους 44°C.
Ινδία – 2015
Ο καύσωνας στην Ινδία το 2015, με τη θερμοκρασία να αγγίζει τους 50 βαθμούς Κελσίου, στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 2.500 ανθρώπους.
Παρόλο που η χώρα είναι συνηθισμένη στις υψηλές θερμοκρασίες, αυτό ήταν το πιο μαζικό φαινόμενο των τελευταίων 40 ετών.
Οι άδειες των γιατρών ανακλήθηκαν ώστε να βοηθήσουν στην φροντίδα των χιλιάδων ανθρώπων που συρρέουν στα νοσοκομεία και τις κλινικές με προβλήματα υγείας τα οποία έχουν προκληθεί από την υπερβολική ζέστη.
Οι περισσότεροι νεκροί από το κύμα καύσωνα ήταν εργάτες οικοδομών, άστεγοι και ηλικιωμένοι.
Πηγή φωτογραφιών: Eurokinissi, Reuters
To άρθρο Από το 1987 στην Ελλάδα, στην Ινδία το 2015: Τα πιο θανατηφόρα κύματα καύσωνα στην ιστορία δημοσιεύτηκε στο NewsIT .