Διαπράττονται καθημερινά εγκλήματα με το πρόσχημα της κοινωνικής δικαιοσύνης

Η απάντηση που δίνει στο παραπάνω ερώτημα ο σπουδαίος συγγραφέας μέσα από το αριστουργηματικό αυτό έργο του είναι, προφανώς, αρνητική ενώ διαχρονικά επίκαιρο παραμένει το τίμημα που πληρώνει κανείς για μια τέτοια πράξη. Μια τιμωρία που προέρχεται από το ίδιο του τον εαυτό και απευθύνεται σε αυτόν.
Ο σκηνοθέτης της παράστασης, Δημήτρης Τάρλοου, μιλά στο protothema.gr για το απαιτητικό εγχείρημα της μεταφοράς ενός λογοτεχνικού κειμένου στο θεατρικό σανίδι, τα διαχρονικά μηνύματα που εμπερικλείει το έργο του Ντοστογιέφσκι αλλά και για τα σύγχρονα εγκλήματα που διαπράττονται καθημερινά.

Σκηνοθετική επιστροφή φέτος για σάς με ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, το «Έγκλημα και Τιμωρία». Να φανταστώ ότι έχετε μια ιδιαίτερη αδυναμία στα λογοτεχνικά και ποιητικά κείμενα;

Η αλήθεια είναι ότι έχω επιλέξει να ανεβάσω αρκετά μυθιστορήματα αλλά αυτό μάλλον είναι τυχαίο, δεν γίνεται δηλαδή στοχευμένα. Κάθε φορά που ασχολείται κανείς με ένα λογοτεχνικό κείμενο το οποίο πρέπει να μετατραπεί σε θεατρικό, αντιμετωπίζει την ίδια πρόκληση: ένας διαμεσολαβητής, στην συγκεκριμένη περίπτωση ο Θανάσης Τριαρίδης που έκανε τη μεταφορά, πρέπει να δημιουργήσει ένα νέο θεατρικό έργο. Αυτή είναι μια πολύ μεγάλη πρόσκληση γιατί η θεατρική γλώσσα δεν έχει καμία σχέση με τη λογοτεχνική. Ο διαμεσολαβητής λοιπόν πρέπει να μεταφέρει το κείμενο στην καθομιλουμένη, μια διαδικασία η οποία, πολλές φορές, διαρκεί μέχρι και τις παραμονές της πρεμιέρας της παράστασης. Αυτό ακριβώς συνέβη φέτος με το «Έγκλημα και Τιμωρία» όπου η πρόκληση ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Γιατί έπρεπε να συνδυαστούν τα υψηλά νοήματα του κειμένου με την καθημερινή γλώσσα ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι ζωντανό και φλεγόμενο αλλά και μην εκπέσει, παράλληλα, σε εκχυδαϊσμό του ντοστογιεφσκικού σύμπαντος.

Υπάρχουν νέες θεματικές συνιστώσες που φωτίζει η συγκεκριμένη διασκευή;

Οι βασικοί θεματικοί άξονες του μυθιστορήματος παραμένουν αναλλοίωτες στην παράσταση. Το ότι προστίθεται μια αναφορά στο Ολοκαύτωμα, συνδιαλέγεται με τις θηριωδίες του 20ού αιώνα, έχει ένα ενδιαφέρον. Το θέμα για μένα είναι πάντα το πώς μιλάς για τα διαχρονικά ζητήματα με τρόπο που αφορούν στο σήμερα. Για παράδειγμα, η Σόνια, η πόρνη που αλλάζει τη ζωή κεντρικού ήρωα του έργου, του Ρασκόλνικοφ, πρέπει να παρουσιάζεται ως ένα απρόσωπο που να μην αποξενώνει τον θεατή. Καλείσαι δηλαδή να βρεις ποια είναι η Σόνια σήμερα. Επίσης, πρέπει να βρεις τι σημαίνει ανάσταση για τον σύγχρονο άνθρωπο ο οποίος έχει απομακρυνθεί από το θέμα της πίστης. Και πίστη δεν είναι η εμμονή με την εκκλησία αλλά ένα εν γένει κεφαλαιώδες ζήτημα στη ζωή του ανθρώπου. Ούτε τέχνη δεν μπορεί να χωρίς πίστη.

Η έννοια της πίστης είναι λοιπόν ο φάρος που οδηγεί σκηνοθετικά την παράσταση;

Θα έλεγα κυρίως η σύγκρουση μεταξύ της πίστης και της έλλειψής της και ταυτοχρόνως η παραδοχή και η αποδοχή ότι όλοι μας είμαστε όλα. Δεν έχουμε μόνο ένα πρόσωπο. Ο Ντοστογιέφσκι μιλάει για την ηθελημένη καταβύθιση στον υπόνομο της ύπαρξης ως προϋπόθεση για τη θέωση. Και αυτό είναι κάτι το οποίο στη σημερινή εποχή μοιάζει σχεδόν ακατανόητο για πολλούς αλλά δεν είναι τόσο αν μπορέσεις να διεισδύσεις στα πιο λούμπεν στοιχεία της κοινωνίας, στον τρόπο με τον οποίο ζει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της. Εκεί, ανάμεσα στα γιασεμιά, τους υακίνθους και τη δυσοσμία των υπονόμων, θα δεις να συμβαίνουν τα πιο παράδοξα και τα πιο θαυμαστά πράγματα. Αυτή λοιπόν την έρευνα προσπαθήσαμε να κάνουμε.