Μια ξεχωριστή συναυλία από τη MusicAeterna Byzantina

Μια μοναδική εμπειρία βίωσαν οι κάτοικοι της Αμοργού που την περασμένη Δευτέρα (9/9) είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τη συναυλία της παγκοσμίου εμβέλειας βυζαντινής χορωδίας MusicAeterna Byzantina του Θεόδωρου Κουρεντζή. Τη χορωδία διηύθυνε ο χοράρχης (μαέστρος) Αντώνιος Κουτρουπής στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου στα Κατάπολα, που είναι και ο μεγαλύτερος του νησιού.

Η διοργάνωση της συναυλίας έγινε με πρωτοβουλία του Δήμου Αμοργού. Όπως κρίθηκε, οι βυζαντινοί ήχοι ταιριάζουν με το έντονο θρησκευτικό συναίσθημα που επικρατεί στο νησί, που είναι γνωστό για τις δεκάδες εκκλησίες του.

Λίγο μετά τη δύση του ηλίου, ντόπιοι αλλά και τουρίστες, γέμισαν ασφυκτικά τον ναό, όπου η ατμόσφαιρα ήταν κατανυκτική. Υπό το φως των κεριών, ο κ. Κουτρουπής, τα 12 μέλη της MusicAeterna Byzantina με έδρα την Κύπρο, η σολίστ από τον Λίβανο, Ριμπάλ Βέχμπε, που είναι και η διασημότερη ψάλτρια βυζαντινής μουσικής, αλλά και ο 15χρονος Κριστιάν Ιονέλ, που έκανε την πρώτη του εμφάνιση με τη χορωδία, άρχισαν να ψάλλουν μερικούς από τους σημαντικότερους ύμνους της βυζαντινής παράδοσης.

Οι πρώτοι ήχοι ακούστηκαν από τον γυναικωνίτη, όταν η Λιβανέζα σολίστ άνοιξε τη συναυλία ψάλλοντας στα αραβικά το «Κύριε των Δυνάμεων», με τα μέλη της χορωδίας, που ήταν στον περίβολο, να μπαίνουν στον κύριο ναό. Φορώντας μαύρα ράσα, οι χορωδοί πήραν τις θέσεις τους, ερμηνεύοντας, μεταξύ άλλων, τον Μεγάλο Χερουβικό Ύμνο του Πέτρου Λαμπαδαρίου, έναν ύμνο περίπου 20 λεπτών.

Ο συγκεκριμένος ύμνος είναι μια πρόκληση, καθώς θεωρείται ιδιαίτερα απαιτητικός και πλέον δεν ψάλλεται σε εκκλησίες. «Το δουλεύαμε με τη χορωδία νότα – νότα για περίπου 4 μήνες» εξηγεί ο κ. Κουτρουπής. Ο ίδιος δεν έκρυψε τη χαρά του για την ανταπόκριση του κοινού. «Η προσέλευση ήταν τεράστια, συγκινητική και μας τίμησε. Ένιωσα ότι το κοινό ήταν προσηλωμένο και σεβόταν την τέχνη μας, τον χώρο και εμάς τους μουσικούς», αναφέρει. Ιδιαίτερα στάθηκε στην απόλυτη σιωπή που επικρατούσε στις παύσεις, μεταξύ των ψαλμών. «Στις σιωπές έγινε το μεγαλύτερο θαύμα. Εκεί λέγονται και ακούγονται τα πιο ειλικρινή, τα πιο αληθινά και τα πιο βαθιά πράγματα», προσθέτει. Ανάλογο ενθουσιασμό έδειξαν τόσο οι 12 χορωδοί όσο και η Ριμπάλ Βεχμπέ.

«Δεν ξεφεύγουμε ποτέ από τον βυζαντινό ήχο»

Η χορωδία έχει εμφανιστεί σε διεθνείς σκηνές, όπως στη Μόσχα, την Αγία Πετρούπολη, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και το θέατρο Châtelet στο Παρίσι, αλλά και στη Βιέννη και το Ερεβάν. Επίσης, έχει συμμετάσχει στο φεστιβάλ κλασικής μουσικής του Σάλτσμπουργκ.

Το πιο δύσκολο μέρος κάθε συναυλίας είναι η επιλογή του ρεπερτορίου, ανάλογα με το κοινό και την περίσταση. «Ψάχνω κείμενα που μπορούν να εκτελεστούν από χορωδία. Γυρεύω συνεχώς καινούρια πράγματα, τα δοκιμάζω και αν δω ότι δεν λειτουργούν, τα αφήνω», λέει ο κ. Κουτρουπής. Διαφορετικά είναι τα κείμενα που αναζητά για τη Ριμπάλ Βεχμπέ, που είναι και μόνιμη συνεργάτιδα της MusicAeterna Byzantina.

Για να δημιουργηθεί το πρόγραμμα μιας συναυλίας, λαμβάνονται υπ’ όψιν πολλοί παράγοντες: «Προσέχουμε πού απευθυνόμαστε. Αν πούμε κάτι βαρύ, μπορεί να απωθήσει. Πάμε σε πιο βατές μελωδίες. Αλλά δεν ξεφεύγουμε από τον βυζαντινό ήχο ποτέ».

Απόφοιτος του Κονσερβατορίου της Αγίας Πετρούπολης και πρωτοψάλτης στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Γεωργίου Βενετίας, ο κ. Κουτρουπής ανακηρύχθηκε πρόσφατα Άρχων Μαΐστωρ του Οικουμενικού Θρόνου. Επιχειρώντας να καταδείξει τη διαφορά μεταξύ της βυζαντινής και της δυτικής λατρευτικής μουσικής παράδοσης, λέει χαρακτηριστικά: «Η βυζαντινή είναι καθαρά θρησκευτική μουσική, που συνοδεύει τις προσευχές μας. Στόχος είναι μέσω του στίχου να καταδείξει στον ακροατή το θρησκευτικό και προσευχητικό μεγαλείο. Αντίθετα, η καθολική λατρευτική μουσική προάγει μόνο τον συνθέτη. Δεν την ενδιαφέρει ο στίχος».

Βυζαντινή μουσική, ένας καλά κρυμμένος θησαυρός

Η MusicAeterna Byzantina δημιουργήθηκε το 2019 από τον διεθνούς φήμης μαέστρο Θεόδωρο Κουρεντζή, που είχε ήδη ιδρύσει την ορχήστρα και τη χορωδία MusicAeterna. Με τον κ. Κουτρουπή είναι συνεργάτες εδώ και 24 χρόνια. «Ο Θοδωρής λατρεύει τη βυζαντινή μουσική, την έχει μελετήσει και ήθελε όλον αυτόν τον πλούτο να τον παρουσιάσει σε ευρωπαϊκά ακροατήρια», λέει ο κ. Κουτρουπής, αποκαλύπτοντας ότι η ιδέα μιας καθαρά συναυλιακής χορωδίας προέκυψε κατά τη διάρκεια συζήτησης που είχαν οι δυο τους.

Τα μέλη της χορωδίας έχουν σπουδές στη βυζαντινή μουσική και πολύχρονη εμπειρία στην ψαλμωδία. Ανάλογη κατάρτιση έχει και η Ριμπάλ Βεχμπέ, που σε ηλικία 20 ετών ήρθε στην Ελλάδα για να πάρει το πτυχίο της από την Πρεσβυτεριανή Εκκλησία της Αθήνας. Η ίδια ξεκίνησε να τραγουδάει πολύ μικρή, ωστόσο έκανε την πρώτη της επαγγελματική εμφάνιση στα 19 της. «Είναι λίγο ασυνήθιστο για τους περισσότερους να υπάρχει μια γυναίκα ψάλτρια σε εκκλησιαστική χορωδία. Για μένα δεν είναι και δείχνω ότι οι γυναίκες μπορούν να το κάνουν και αυτό», είπε.

Επιδίωξη της MusicAeterna Byzantina είναι να προάγει τους ήχους της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. «Η βυζαντινή μουσική είναι ένας θησαυρός, που είναι πολύ καλά κρυμμένος. Και συνεχώς μελετητές ανεβάζουν ύμνους από βιβλιοθήκες και μας τα παρουσιάζουν. Είναι μια ανεξάντλητη πηγή μουσικής, που αξίζει να προβάλλουμε», αναφέρει ο κ. Κουτρουπής.

Για την προσεχή σεζόν η χορωδία έχει δεχθεί προσκλήσεις για εμφανίσεις σε Στρασβούργο, Βερολίνο, Βιέννη, Παρίσι και Κωνσταντινούπολη. Μία από τις φιλοδοξίες που έχουν ο καλλιτεχνικός διευθυντής και ο χοράρχης είναι να κάνουν μια συναυλία με ύμνους που έχουν γραφτεί πριν το 1000 μ.Χ. Μπορεί ένα τέτοιο μουσικό δρώμενο να λειτουργήσει στο σήμερα; Την απάντηση μάλλον τη δίνει σε ανύποπτο χρόνο ένας από τους μελωδούς: «Οι ύμνοι, οι ψαλμοί είναι παλιοί. Όμως οι πιστοί έχουν πάντα την ανάγκη να προσεύχονται, να αναζητούν παρηγοριά στο θείο. Γι’ αυτό και η βυζαντινή μουσική είναι πάντα επίκαιρη».

Φωτογραφίες: Γιώργος Νουνέσης

Ειδήσεις σήμερα:

Ο Μοχάμεντ Αλ Φαγέντ κατηγορείται για πολλαπλούς βιασμούς από πρώην εργαζόμενες στα Harrods

Σιν Μπετ: Το Ιράν σχεδίαζε να δολοφονήσει τον Νετανιάχου με τη βοήθεια Ισραηλινού επιχειρηματία και εμπλοκή Τούρκων

50χρονος «διέλυσε» με τσεκούρι τα αυτοκίνητα των γειτόνων του στη Θεσσαλονίκη – Πίστευε ότι έβαλαν κρυφά κάμερες στο σπίτι του