Σταύρος Ξαρχάκος: Η μουσική ιεροτελεστία του τον Ναό της Αφαίας στην Αίγινα

Κάποτε, πολλά χρόνια πριν, ο Σταύρος Ξαρχάκος φιλοξένησε στην Αίγινα, που αποτελεί το δεύτερο σπίτι του, έναν πολύ καλό του φίλο και πολύ σπουδαίο τραγουδιστή. Κατά τη διάρκεια της διαμονής τους στο νησί θέλησε να του δείξει τον πανέμορφο Ναό της Αφαίας. Όταν έφθασαν, ο φίλος του μπήκε μέσα στον Ναό κι έμεινε άφωνος από θαυμασμό. Για μια στιγμή στάθηκε σε μια πέτρα, γύρισε το κεφάλι και κοιτώντας τον Ναό άρχισε να μουρμουρίζει κάτι το οποίο εξελίχθηκε σε τραγούδι: τον θρυλικό «Ερωτόκριτο». Φεύγοντας από τον αρχαιολογικό χώρο, ο τραγουδιστής ρωτά τον συνθέτη: «Εϊ, Σταυρή, ποιανής θεάς είναι αυτός ο ναός;». Κι όταν ο Ξάρχάκος τού απαντά πως είναι της Αφαίας Αθηνάς εκείνος του λέει με νόημα: «Όι, της Αρετούσας Αθηνάς…». Ο τραγουδιστής δεν ήταν άλλος από τον αξέχαστο Νίκο Ξυλούρη…

Την υπέροχη αυτή ιστορία μάς διηγήθηκε ο Σταύρος Ξαρχάκος λίγο πριν ολοκληρωθεί η συναυλία που έδωσε το βράδυ του Σαββάτου, στον επιβλητικό Ναό της Αφαίας, στην κορυφή ενός πευκόφυτου λόφου στην βορειοανατολική πλευρά της Αίγινας. Εκεί, στον μαγικό αυτό τόπο, στη σκιά ενός εντυπωσιακού και σημαίνοντος μνημείου, την ώρα που έδυε ο ήλιος, συναντήθηκε η υψηλή μουσική και η ποίηση με την μοναδικότητα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Κι ήταν, όπως αποδείχτηκε, μια συνάντηση μοναδική για τα περίπου 200 άτομα που είχαν την τύχη να τήν παρακολουθήσουν.

Το φυσικό, μνημειακό σκηνικό πλημμύρισε με τις μελωδίες του Σταύρου Ξαρχάκου, τις εξαιρετικές ερμηνείες του Γιάννη Κότσιρα και της Ηρώς Σαΐα και τις δεξιοτεχνικές εκτελέσεις των μουσικών που τούς πλαισίωναν. Τα τραγούδια του συνθέτη, διατηρώντας την αυθεντικότητα της διαχρονικής πρώτης εκδοχής τους, ακούγονταν διαφορετικά, αναγεννημένα μέσα από τις ευφυείς νέες ενορχηστρώσεις του που οδηγούσαν τους ακροατές άλλοτε σε λαϊκούς και έντεχνους δρόμους κι άλλοτε πάλι σε παραδοσιακά και τζαζ μονοπάτια.

«Τούτος ο τόπος είν’ ένας βράχος σα σπαθί κοφτερός που σοφός ο καιρός θα τον κάνει τραγούδι μια μέρα…»: Με αυτούς τους στίχους του Νίκου Γκάτσου, που περιγράφουν με τον πλέον ποιητικό τρόπο την Ελλάδα, τυλιγμένους στοργικά και περήφανα με τη μουσική του Ξαρχάκου και ερμηνευμένους από τον Γιάννη Κότσιρα ξεκίνησε η βραδιά, για να συνεχιστεί με το αριστουργηματικό «Μάνα μου Ελλάς» από το «Ρεμπέτικο» και να ακολουθήσουν άλλα τραγούδια – διαμάντια με τα οποία έχει «προικίσει» ο μεγάλος μας συνθέτης την ελληνική δισκογραφία. Μεταξύ αυτών το ανατριχιαστικό «Πώς να σωπάσω», τα δημοφιλή κι αγαπημένα «Σαββατόβραδο στην Καισαριανή», «Άσπρη μέρα», «Ράβε ξήλωνε», «Στου Όθωνα τα χρόνια» και «Ερωτόκριτος» που απέδωσε ο Γιάννης Κότσιρας με εξαιρετικά ώριμες ερμηνείες αλλά και τα «Νυν και αεί», «Καίγομαι», «Το Δίχτυ», «Γεια σου χαρά σου Βενετιά», «Δεν έχει αρχή», «Χάθηκε το Φεγγάρι», «Ένα πρωινό» με τις έντονα συναισθηματικά φορτισμένες ερμηνείες της Ηρώς Σαΐα.

Ο μαέστρος έλεγχε και κατηύθυνε τα πάντα, από τις φωνές και τα όργανα μέχρι τις ανάσες. Όλοι, ερμηνευτές και μουσικοί, είχαν καρφωμένα τα μάτια τους πάνω του, με μαθητική προσήλωση, για να μην χάσουν ούτε μια κίνησή του, ούτε ένα νεύμα, ούτε ένα βλέμμα του. Και δικαίως αφού είναι μεγάλη τύχη και μοναδική εμπειρία να σε διευθύνει ο Σταύρος Ξαρχάκος.

Όπως εξίσου μαγικό είναι να τον παρατηρεί κανείς να διευθύνει με την πλάτη γυρισμένη μεν αλλά με έναν μοναδικό, τελετουργικό τρόπο, μια μελωδική ιεροτελεστεία που εκτελεί με όλες τις κινήσεις και όλες τις αισθήσεις του. Κι εκείνες τις στιγμές που το πάθος μέσα του ξεχειλίζει και τινάζεται όρθιος, παρασυρμένος κι ο ίδιος από την ηφαιστειακή δύναμη της μουσικής, μεταμορφώνεται σε ένα πλάσμα απόκοσμο, χωρίς φυσικά χαρακτηριστικά και δίχως ηλικία, σε μια μορφή υπερφυσική, τεράστια που σκεπάζει τα πάντα γύρω του, αφήνοντας, στο κοινό, μεταξύ του οποίου η Χάρις Αλεξίου, ο Μάριος Φραγκούλης, o Κώστας Βαρώτσος και η Σμαράγδα Καρύδη, μια ανάμεικτη γεύση ενθουσιασμού και συγκίνησης.

Η υπέροχη αυτή μουσική βραδιά διοργανώθηκε στο πλαίσιο του κύκλου συναυλιών που πραγματοποιεί ο Σταύρος Ξαρχάκος σε επιλεγμένους αρχαιολογικούς και πολιτιστικούς χώρους της Ελλάδας με την ευγενική χορηγία της METLEN Energy & Metals του κ. Ευάγγελου Μυτιληναίου ο οποίος έδωσε το παρών. Η αρχή έγινε στα μέσα Σεπτεμβρίου στον Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο ενώ έχουν προγραμματιστεί για τους επόμενους μήνες συναυλίες στο Μουσείο της Ακρόπολης (11/11) και στους αρχαιολογικούς χώρους των Φιλίππων, των Δελφών, της Μεσσήνης και της Ελευσίνας.