Μπαίνοντας στην πόλη, που πολλοί αποκαλούν άλλοτε «Παρίσι» και άλλοτε «Ντιτρόιτ» της Ιταλίας, αντικρίζει κανείς τις τεράστιες ταμπέλες της Lavazza και της FIAT, των δύο εταιρειών που άφησαν τη σφραγίδα τους ως συνώνυμες της στιβαρής βιομηχανικής πόλης με την τεράστια ιστορία και την εντυπωσιακή αρχοντιά.
Παρότι το Τορίνο είναι γνωστό ως η δεύτερη πόλη σε αιγυπτιακούς θησαυρούς, χάρη στο ομώνυμο μουσείο, ελάχιστοι γνωρίζουν πόσο έντονο είναι και το ελληνικό στοιχείο -από τις αρχαιοελληνικές επιρροές μέχρι τους βυζαντινούς θρύλους και δοξασίες. Ακόμα και ο ποταμός Πάδος που διατρέχει σαν φλέβα την πόλη, χωρίζοντας τα βιομηχανικά προάστια από το ιστορικό κέντρο, δεν είναι άλλος από τον επιβλητικό Ηριδανό, μια απόδειξη ότι οι μύθοι που στοίχειωναν τις ρωμαϊκές πόλεις είχαν επιρροές από τις αρχαιοελληνικές θεότητες, ενώ τα διάφορα προφορικά παραμύθια υποστήριζαν ότι η Αρτεμις, που έτρεχε στα γύρω δάση, είχε διάφορες μεταμορφώσεις που την έκαναν να αντέχει στους αιώνες.
Γενική άποψη του Τορίνου με το εντυπωσιακό κτίριο της εταιρείας Lavazza να ξεχωρίζει σε πρώτο πλάνο. Εξαιρετική είναι η περίπτωση της προχριστιανικής Βασιλικής και των ρωμαϊκών θησαυρών που βρέθηκαν στη διάρκεια των εργασιών κατασκευής
Γενική άποψη του Τορίνου με το εντυπωσιακό κτίριο της εταιρείας Lavazza να ξεχωρίζει σε πρώτο πλάνο. Εξαιρετική είναι η περίπτωση της προχριστιανικής Βασιλικής και των ρωμαϊκών θησαυρών που βρέθηκαν στη διάρκεια των εργασιών κατασκευής
Ο Θουκυδίδης
Η ομορφιά του Τορίνου, που έχει εξυμνηθεί από συγγραφείς όπως ο Μπαλζάκ και ο Ρουσό, ο οποίος έφτασε εδώ με τα πόδια από τις μακρινές Αλπεις νιώθοντας δικαιωμένος, σου κόβει την ανάσα ίσως γιατί δεν είναι πολυδιαφημισμένη, ούτε γνωστή όπως άλλων πόλεων της Ιταλίας. Τα τεράστια πάρκα με τα επιβλητικά αγάλματα και τα σιντριβάνια, απομεινάρια του αρχοντικού παρελθόντος της πρώτης πρωτεύουσας της Ιταλίας αλλά και τα εντυπωσιακά παλάτια που παραπέμπουν στις πιο ένδοξες στιγμές του παλιού βασιλείου είναι μόνο ένα στοιχείο από αυτά που κλέβουν την προσοχή. Είναι γνωστό ότι από τον 16ο έως τον 17ο αιώνα η πόλη ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τη βασιλική δυναστεία της Σαβοΐας, ενώ το 1860 και για τέσσερα χρόνια υπήρξε πρωτεύουσα του τότε βασιλείου της Ιταλίας.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να χτιστούν άκρως εντυπωσιακά κτίρια που χάρισαν τεράστια φήμη στο Τορίνο, συγκεντρώνοντας την αφρόκρεμα της τότε διανόησης που σύχναζε στα καφέ, τα οποία κρατούν την παλιά αρχοντιά, όπως το «Florian», όπου ο Νίτσε πίστευε ότι χτυπάει η καρδιά του κόσμου. Πίνοντας μια σοκολάτα στο μέρος που έχει επανεφεύρει την αξία της μπορείς να αναλογιστείς τη μεγάλη Ιστορία που έκανε τον Καίσαρα να ιδρύσει εδώ την πόλη των Ταυρινών χαρίζοντάς της το περίφημο οικόσημο του Ταύρου. Ωστόσο, πρόκειται για μια παρερμηνεία αφού πρόκειται για μια κέλτικη λέξη, που αποδίδεται στους Κελτολίγυρες, οι οποίοι κατοικούσαν την περιοχή όλους τους περασμένους αιώνες, και η οποία ελάχιστη σχέση με το ομώνυμο ζώο. Ο Θουκυδίδης έγραφε ότι οι Κελτολίγυρες κατοικούσαν την περιοχή και της έδωσαν την ταυτότητά τους πολλούς αιώνες πριν από τους Ρωμαίους. Οταν, όμως, ο Αννίβας αποφάσισε να προελάσει φτάνοντας μέχρι την τότε Γαλατία, οι Ταυρινοί βρέθηκαν στον δρόμο του και κατατροπώθηκαν. Οι Λίγυρες συμμάχησαν τότε με τους Βόιους, ένα γαλατικό φύλο, αλλά δεν κατάφεραν να αναχαιτίσουν τον στρατό του κατακτητή κι έτσι τελικά οι Ρωμαίοι, που κέρδισαν τη Μάχη του Καστέτζο, ενσωμάτωσαν όλη τη Λιγυρία στη Ρωμαϊκή Δημοκρατία.
Ωστόσο, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης έγραφε ότι τα έθιμα των Ταυρινών διέφεραν από αυτά των Ρωμαίων, αφού, όπως οι Κέλτες, δεν είχαν γυναίκες δούλες και ότι αυτές δικαιούνταν να συμμετάσχουν σε όλες τις λατρείες. Τα μετέπειτα, όμως, ρωμαϊκά μνημεία, οι επιτύμβιες στήλες που έχουν βρεθεί στα έγκατα της πόλης με τη μεγάλη Ιστορία μαρτυρούν μεγάλες επιδράσεις από τις αρχαιοελληνικές θεότητες εμφανίζοντας, όπως σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, αναλογίες με τα αρχαιοελληνικά έθιμα.
Πολλοί, μάλιστα, από αυτούς τους θησαυρούς φιλοξενούνται στα διαφορετικά μουσεία της πόλης και μαρτυρούν τη στενή αλληλεπίδραση, όπως και οι σχετικές αρχαιοελληνικές ανασκαφές. Εξαιρετική είναι η περίπτωση της προχριστιανικής Βασιλικής και των ρωμαϊκών θησαυρών που βρέθηκαν στα έγκατα των εγκαταστάσεων της Lavazza, κατά τη διάρκεια των εργασιών που γίνονταν στην περιοχή της Αουρόρα για την ανέγερση των κεντρικών γραφείων της δέκα χρόνια πριν και έκτοτε συνιστούν από τις πιο σημαντικές ατραξιόν της πόλης.
Ο Γανυμήδης και ο πρωτομάρτυρας
Κατά την αναζήτηση του ρωμαϊκού παρελθόντος, των αρχαιοελληνικών και των χριστιανικών επιρροών που διαμόρφωσαν την ταυτότητα της πόλης, ο δρόμος σε βγάζει αναγκαστικά στις πολύ σημαντικές ανασκαφές που βρίσκονται στους χώρους της Nuvola Lavazza. Αυτή η άκρως σημαντική αρχαιολογική περιοχή, που καλύπτει 1.600 τ.μ., ταυτοποιήθηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών για την κατασκευή των κεντρικών κτιρίων της βιομηχανίας του καφέ που είναι συνώνυμη με την πόλη και που σκοπό είχαν να μεταμορφώσουν τη μέχρι τότε υποβαθμισμένη περιοχή Αουρόρα. «Το ερώτημα είναι τι θα γινόταν με τις ανασκαφές και αν η οικογένεια Λαβάτσα τελικά αποφάσιζε να εγκαταλείψει τη συγκεκριμένη περιοχή, ύστερα από την ανεύρεση της Βασιλικής που ήταν χτισμένη πάνω σε ρωμαϊκό νεκροταφείο ή αν θα την έθετε υπό την προστασία της χρηματοδοτώντας τη φύλαξη και μεριμνώντας για τον χώρο», μας λέει κατά την ξενάγηση στις αρχαιολογικές ανασκαφές ο Κάρλο, με πτυχίο Κλασικής Φιλολογίας, ο οποίος τονίζει με περηφάνια ότι, εκτός από λατινικά, γνωρίζει αρχαία ελληνικά.
Ο Κάρλο, ξεναγός μας στις αρχαιολογικές ανασκαφές, μάς μίλησε σε αρχαία ελληνικά
«Προς τιμήν τους αποφάσισαν να χτίσουν το κτίριο διαφυλάσσοντας τον συγκεκριμένο χώρο και αναλαμβάνοντας το κόστος της προφύλαξης», μας λέει, εξηγώντας αναλυτικά τη σημασία των επιγραφών και των ευρημάτων. Εντύπωση προκαλεί η χάραξη πάνω σε σχετικό μνημείο της αναπαράστασης ενός πιστού με ανοιχτά τα χέρια σε ένδειξη προσευχής, δίπλα ακριβώς στη Βασιλική του Αγίου Σεκούνδου, που οι μαρτυρίες αναφέρουν ως έναν από τους πρώτους χριστιανούς μάρτυρες και προστάτη της περιοχής. Η ομώνυμη εκκλησία φαίνεται ότι χτίστηκε πάνω σε ένα μαυσωλείο που βρισκόταν στην άκρη ενός μεγάλου νεκροταφείου της κλασικής περιόδου, με εντυπωσιακές αρχαιοελληνικές επιτύμβιες στήλες και επιγραφές ακριβώς έξω από τα όρια της πόλης (είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι έφτιαχναν τα νεκροταφεία τους έξω από τις πόλεις).
Ανάμεσα στους θησαυρούς που κατάφεραν να διασωθούν και τώρα εκτίθενται με τη φροντίδα των ειδικών επιστημόνων και των ανθρώπων της Lavazza ξεχωρίζει η επιτύμβια στήλη με το ανάγλυφο του Γανυμήδη. Ο Ομηρος θέλει τον Γανυμήδη να είναι γιος του Τρώα, από τον οποίο κατάγονται οι Τρώες, και της Καλλιρόης, όντας ο πιο ωραίος από τους θνητούς, ενώ άλλοι τον αναφέρουν ως γιο του Εριχθόνιου ή του Λαομέδοντα. Σε κάθε περίπτωση, ο πανέμορφος Γανυμήδης, που συνήθιζε να βόσκει τα κοπάδια του πατέρα του στα βουνά της Τροίας, τράβηξε την προσοχή του Δία, ο οποίος εντυπωσιάστηκε από την ανδρόγυνη, βασιλική ομορφιά του και τον απήγαγε. Μάλιστα, λέγεται ότι μεταμορφώθηκε σε αετό προκειμένου να μεταφέρει τον ωραίο εραστή του στον Ολυμπο, όπου ανέλαβε το έργο του οινοχόου γεμίζοντας διαρκώς το ποτήρι του Δία με κρασί και αντικαθιστώντας έτσι την Ηβη, που είχε επιφορτιστεί προηγουμένως με αυτόν τον ρόλο. Αλλες, ωστόσο, ερμηνείες θέλουν τον Γανυμήδη να μετατρέπεται σε αστερισμό χαρίζοντας στον όμορφο θεό αθανασία.
Λεπτομέρεια από επιτύμβια στήλη με το ανάγλυφο του Γανυμήδη
Σύμφωνα, μάλιστα, με τις Νεκρικούς Διαλόγους του Λουκιανού και τους μετέπειτα χρόνους καλλιεργήθηκε η πίστη ότι η ψυχή, όταν φεύγει, δεν κατεβαίνει στη Γη, όπως πίστευαν οι Αρχαίοι για τον Αδη αλλά ανεβαίνει μέχρι τα αστέρια, πάνω στη Σελήνη. Και αυτή η στήλη με τον πανέμορφο Γανυμήδη μαρτυρά την αντοχή αυτών των δοξασιών στον χρόνο και στις πιο μακρινές περιοχές αλλά και τις διάφορες ερμηνείες του θανάτου στην αρχαιότητα και τη ρωμαϊκή εποχή. Δεν είναι τυχαίο ότι στο Τορίνο ακόμα και σήμερα υπάρχει ένα από τα μεγαλύτερα νεκροταφεία με τις δοξασίες για τη σχέση της περιοχής με τον θάνατο να κρατάνε στο πέρας των αιώνων: διάφοροι θρύλοι, για παράδειγμα, αναφέρουν ότι το πηγάδι που υπάρχει στο κέντρο της Piazza Castello οδηγεί στο κέντρο της Γης – κι από αυτό εμπνεύστηκαν πολλοί ποιητές για να γράψουν τους στίχους τους.
Τελετές μαύρης μαγείας λέγεται πως γίονταν στα πιο πυκνά, δασώδη μέρη των γύρω βουνών, ενώ κανείς από τους κατοίκους δεν έχει ξεπεράσει το τραγικό δυστύχημα του 1949, όταν ένα αεροπλάνο που μετέφερε τους ποδοσφαιριστές της ομάδας του Τορίνου έπεσε πάνω στην εκκλησία Σουπέργκα. «Ισως αυτός είναι ο λόγος που οι παλιοί κάτοικοι της πόλης δεν υποστήριξαν ποτέ τη Γιουβέντους – από τύψεις έμειναν πιστοί στην παλιά τους ομάδα», μας εξομολογείται ο Κάρλο, συνδέοντας τα βαθιά νήματα που έδωσαν στην πόλη της φήμης της «σοβαρής και αυστηρής», όπως έλεγε ο Ιταλο Καλβίνο. Αλλοι δεν θεωρούν τυχαίο ότι την πόλη έχει επισκεφθεί στο παρελθόν ο Νοστράδαμος.
Καφές και σοκολάτα
Ολα αυτά ξεδιπλώνονται με ενάργεια σε μια πόλη που δεν σταματάει σε κάθε γωνιά να σε εκπλήσσει. «Οι Τορινέζοι έχουν ιδιαίτερη σύνδεση με την πόλη τους. Γι’ αυτό και ο ιδρυτής της εταιρείας Lavazza δεν την εγκατέλειψε ποτέ από τότε που ξεκίνησε, φτιάχνοντας ένα μικρό παντοπωλείο στην οδό San Tommaso 10, που πουλούσε λάδι από το Σαν Ρέμο, σαρδέλες και φυσικά καφέ μέχρι που μεγάλος πια, στα 75 του, αποφάσισε να αποσυρθεί στο Μουρισένγκο, στο χωριό του Πεδεμόντιου όπου γεννήθηκε», μας λένε κατά την ξενάγηση οι άνθρωποι της Lavazza στο ομώνυμο μουσείο ξεδιπλώνοντας την ιστορία του πιο διάσημου αυτοδημιούργητου κατοίκου της ο οποίος αποπνέει το πνεύμα της περιοχής, που ποτέ δεν μπορεί να αποσυνδέσει την επιχειρηματικότητα από την καλλιέργεια, την τέχνη, τον κοσμοπολιτισμό.
Κάθε μαγαζί της πόλης σερβίρει σχεδόν αποκλειστικά καφέ Lavazza, έχοντας διάφορες θρυλικές συλλεκτικές αφίσες αλλά και κάρτες στους τοίχους, εμπνευσμένες από την τέχνη της εταιρείας που δείχνουν ότι η ομορφιά μπορεί να μη σώσει τον κόσμο αλλά θα σώσει σίγουρα το Τορίνο. Το βλέπεις όχι μόνο στον τρόπο που σερβίρουν τον καφέ, τον οποίο εδώ πίνουν ακόμα και μέχρι τις 12 το βράδυ -εσπρέσο και όχι καπουτσίνο, όπως μου λέει ένας Ιταλός- αλλά και το κλασικό τους ρόφημα, το Bicerin, που ανταγωνίζεται τους Βιεννέζους, ένα απολαυστικό ρόφημα φτιαγμένο με εσπρέσο, σοκολάτα και γάλα, σερβιριζόμενο σε μικρό ποτήρι με άκρως τελετουργικό τρόπο. Το Τορίνο έχει από τις πιο μακρινές παραδόσεις στον καφέ και τη σοκολάτα και η απόδειξη είναι, εκτός από το bicerin, και η περίφημη gianduja, η σοκολάτα με πάστα φουντουκιού.
Για τους λάτρεις της αυτοκρατορικής πολυτέλειας αξίζει μια επίσκεψη σε κάποιο από τα 22 παλάτια που φιλοξενούσαν τη βασιλική δυναστεία, όπως μια επίσκεψη στην Galleria Sabauda, ένα μουσείο με έργα τέχνης από τον ομώνυμο οίκο. Από το ξενοδοχείο μας «NH» στο Σάντο Στέφανο μπορούμε να δούμε το καμπαναριό του Καθεδρικού Ναού Σαν Τζιοβάνι, στο παρεκκλήσι του οποίου φυλάσσεται η Ιερά Σινδόνη, ένας ακόμα λόγος για όλους όσοι αναζητούν τις απόκρυφες ιστορίες για να επισκεφθούν την πόλη.
Η Ιερά Σινδόνη
Δεν είναι λίγοι, λοιπόν, αυτοί που έρχονται στην πόλη της Ιεράς Σινδόνης, που ήταν γνωστή κατά τους βυζαντινούς χρόνους ως το Αγιο ή Ιερό ή Εικόνα της Εδεσσας, το οποίο θεωρούσαν ότι είχε σχέση με τα Θεία Πάθη και ότι οι κηλίδες αίματος που ξεχώριζαν σε αυτό προέρχονταν από τη Σταύρωση του Ιησού. Οι Βυζαντινοί είχαν μάλιστα εισβάλει στην Εδεσσα το 944 μ.Χ. με σκοπό να πάρουν το Ιερό Μανδήλιο και να το πάρουν μαζί στην Κωνσταντινούπολη. Οι λαϊκοί θρύλοι, που άντεχαν στο πέρας των αιώνων, συνέδεαν το Μανδήλιο με το πρόσωπο του Ιησού, κάτι που αναφέρεται και σε διάφορες βυζαντινές πηγές και δοξασίες.
Τελικά το Μανδήλιο εκλάπη από τους Σταυροφόρους και επανεμφανίστηκε στον οίκο του Γάλλου ιππότη Ζοφρέ ντε Σαρνέ για να καταλήξει έναν αιώνα αργότερα στον Λουδοβίκο, δούκα της Σαβοΐας, και να μεταφερθεί στο Τορίνο, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα προσελκύοντας πολλούς επισκέπτες. Σε αυτή την πόλη, άλλωστε, τα θαύματα δεν τελειώνουν ποτέ, άμεσα συνδεδεμένα με θρύλους, μύθους, μεταφυσικές δοξασίες και απέραντη ομορφιά, που μετατρέπει ακόμα και την τελετουργία του καφέ και της σοκολάτας σε ιερή μέθεξη και την επίσκεψή σου αναμφίβολα σε θεϊκή εμπειρία.
Προφυλακιστέος ο Νίκος Ρωμανός μετά την απολογία του – Επεισόδια στην Ευελπίδων
Γαλλία: Ληστεία στο Μουσείο Hiéron – Έκλεψαν πολύτιμους λίθους από έργο αξίας 7 εκατ. ευρώ
Αλεξάνδρα Νίκα: Γέννησε η σύντροφος του Κωνσταντίνου Αργυρού