«Η Κάλλας ήταν θεά… εγώ έγραψα για τη σκοτεινή πλευρά της Μαρίας»

Γι’ αυτές τις αφορμές και για πολλούς λόγους άξιζε μια διεισδυτική κουβέντα με τον άνθρωπο που με μαρτυρίες και επιστολές καταρρίπτει βεβαιότητες και μυθολογίες πολλών δεκαετιών, από τον θάνατό της τον Σεπτέμβριο του 1977 στο διαμέρισμά της στο Παρίσι μέχρι σήμερα.

Ο Μιχάλης Δημητρίου, συνάδελφος και συγγραφέας του ερευνητικού βιβλίου «Δεν είμαι η Μαρία… είμαι η Κάλλας». Ολα τούμπα.

Ολα εντελώς αλλιώτικα απ’ όσα μέχρι σήμερα διαβάζαμε και ακούγαμε για την Κάλλας. Ηταν ανταγωνιστική και σκληρή.

Χαιρόταν με τις αποτυχίες των συναδέλφων της. Ποτέ δεν είπε ότι ήταν ερωμένη του Ωνάση. Ούτε του ζήτησε να την παντρευτεί.

Λεηλατήθηκε από τον πρώτο και μοναδικό σύζυγό της Τζοβάνι Μπατίστα Μενεγκίνι. Ομως, και εκείνη λεηλάτησε. Ποτέ δεν αποσύρθηκε.

Μακροσκελής η λίστα περιστατικών που απομυθοποιούν και γκρεμίζουν τη μυθολογία της. Υπήρξε στενή συνεργάτις των Αγγλων στην Κατοχή.

Αν και κυκλοφορούσε η φήμη ότι ήταν ερωμένη του Ιταλού διοικητή. Δεν είχε πάει Γυμνάσιο. Περίπου αγράμματη. Και εκτός των άλλων, ερωμένη του (παντρεμένου) τενόρου Τζουζέπε ντι Στέφανο.

Το επιμύθιο αυτής της κουβέντας με δυο λόγια: ως Μαρία ένα κουρέλι, αλλά ως Κάλλας ήταν και είναι θεά!

Σκηνή 1η:

«Την έπαιρνα τηλέφωνο στο Παρίσι»

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΝΙΚΑΣ: Γνώρισες από κοντά την Κάλλας;

ΜΙΧΑΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Οχι, εγώ επικοινωνούσα μαζί της. Το 1975 ήμουν βοηθός του Παύλου Μπακογιάννη στο «Βήμα» και μου είχαν αναθέσει την πίσω σελίδα, που ήταν «Τα πρόσωπα της ημέρας».

Δ.Δ.: Δύο χρόνια πριν πεθάνει. Και πώς τη γνώρισες;

Μ.Δ.: Την έπαιρνα τηλέφωνο στο Παρίσι να μάθω νέα της. Αλλά είχα το μεγάλο πλεονέκτημα να είναι φίλος ο Χρήστος Λαμπράκης, με τον οποίο κουβεντιάζαμε πάρα πολλά πράγματα, και για τη ζωή τη δική του και για τη ζωή τη δική της. Με την Κάλλας δεν είχαμε ιδιαίτερες σχέσεις για να μου πει τα προσωπικά της. Αυτά τα έχω από αυτούς που τη γνώριζαν, τον Μιχάλη Κυριακίδη, τον Ανδρέα Ποταμιάνο και άλλους. Πέθανε νωρίς, το 1977, ήταν ένας μύθος. Τα τελευταία χρόνια είδα την αδικία που υπήρχε. Ξέρεις κάτι; Το 90% των βιβλίων που έχουν γραφτεί για την Κάλλας, και τα έχω διαβάσει όλα, αντιγράφουν το ένα το άλλο. Και επειδή δεν είχαν στοιχεία, ο ένας ξεπερνάει τον άλλον στην κακοήθεια. Δηλαδή πότε ότι έχει νόθο παιδί, πότε ότι πήγαινε σε μπουρδέλα με τον Ωνάση, ποτέ εκείνο και το άλλο με την αδερφή της και με τη μάνα της, μια μυθοπλασία φοβερή. Οπότε πριν από χρόνια μού είπε ο Κώστας Πυλαρινός «με τόσα που ξέρεις και με το πείσμα που έχεις να ερευνάς, πρέπει να κάτσεις να γράψεις μια βιογραφία».

Δ.Δ.: Πες μου λοιπόν για την Κάλλας.

Μ.Δ.: Εχει έναν τίτλο χαρακτηριστικό το βιβλίο μου: «Δεν είμαι η Μαρία… είμαι η Κάλλας». Δηλαδή διαλύω τον μύθο ότι ήταν μια διχασμένη προσωπικότητα. Η Κάλλας όταν είχε φτάσει να είναι παγκοσμίως πρώτη, και στους αιώνες της όπερας πρώτη, σιγά μη δεν ήξερε πως δεν μπορεί να κάνει οικογένεια, πως δεν μπορεί να κάνει παιδιά, πως δεν μπορεί να έχει τη ζωή μιας μικροαστής. Δεν είναι η Μαρία. Είναι η Κάλλας, όλα τ’ άλλα τα είχε σβήσει.

Δ.Δ.: Αλλά ποια ήταν η Κάλλας;

Μ.Δ.: Η Κάλλας ήταν μια πάρα πολύ ισχυρή προσωπικότητα. Πέρασε διά πυρός και σιδήρου. Καταρχάς, ξεκίνησε πάμφτωχη. Ξέρεις ότι δεν σπούδασε; Ούτε Γυμνάσιο πήγε, μόνο στο Δημοτικό. Μόνο στο Ωδείο πήγε. Και αυτή την αδυναμία της μπόρεσε να την αναπληρώσει χάρη στην έφεση που είχε να μαθαίνει απέξω όλα τα λιμπρέτα, τα πάντα. Δεύτερον, είχε μια φοβερή αίσθηση αυτοπεποίθησης, ότι «εγώ θα γίνω πρώτη». Και το πίστευε αυτό, ότι έπρεπε να είναι τελειομανής.

Σκηνή 2η:

Η Κατοχή

Δ.Δ.: Γεννήθηκε στην Αμερική, έτσι δεν είναι;

Μ.Δ.: Δεν έζησε ποτέ το αμερικάνικο όνειρο. Η Αμερική την έφτυσε. Τη δεύτερη φορά που πήγε πίσω απέτυχε, δύο χρόνια δεν έκανε τίποτα. Αυτό από το 1945, που έφυγε από την Ελλάδα για την Αμερική, μέχρι το 1947, που πήγε στη Βερόνα.

Δ.Δ.: Αρα γεννιέται στην Αμερική και η μάνα της τη φέρνει πίσω μαζί με την Υακίνθη, την αδερφή της. Και η ταινία λέει ότι η μάνα της την εξέδιδε στους Γερμανούς.

Μ.Δ.: Καλά, αυτό είναι η μεγαλύτερη αισχρότητα που έχει υπάρξει.

Δ.Δ.: Δεν έχει γίνει δηλαδή αυτό, το διαψεύδεις. Με τι στοιχεία;

Μ.Δ.: Καταρχάς, ισχύει το αντίθετο. Η μάνα και οι κόρες ήταν συνεργάτες των Εγγλέζων και υπέθαλπαν Εγγλέζους. Υπάρχουν φωτογραφίες και στοιχεία. Οταν μάλιστα έγινε η Απελευθέρωση, η Κάλλας προσελήφθη στην αγγλική πρεσβεία, σε θέση εμπιστευτική. Ηταν στο εμπιστευτικό πρωτόκολλο. Και μάλιστα στα Δεκεμβριανά, επειδή τη θεωρούσαν δεξιά και σχεδόν δωσίλογη, την προστάτευσε η πρεσβεία επιτρέποντάς της να μείνει στο κτίριό της. Εκεί έμενε στα Δεκεμβριανά, όχι στο σπίτι της.

Δ.Δ.: Ηταν πράκτορας των Εγγλέζων, με λίγα λόγια.

Μ.Δ.: Ηταν άνθρωπος των Εγγλέζων, όπως και η αδερφή της. Από εκεί και πέρα, σε ό,τι αφορά τους Ιταλούς, μέχρι το 1943 ο Νικόλας Φαρμάκης, το δεξί χέρι του Παπαδόπουλου, έχει καταγγείλει ότι ήταν ερωμένη του Ιταλού διοικητή στην Αθήνα. Πέρα από τη διαφορά ηλικίας και ότι είναι ψέμα, εάν είχε σχέσεις τέτοιες με Ιταλούς, θα την είχαν ξεσκίσει στην Ιταλία που πήγε και έκανε καριέρα – εκεί έγραφαν το παραμικρό γι’ αυτήν, τα πάντα. Σε ό,τι αφορά τους Γερμανούς, πράγματι είχε μια υποστήριξη από κάποιους φίλους τους, κάτι εργοστασιάρχες που έκαναν δουλειές με Γερμανούς. Η μάνα της, δε, η οποία ήταν και επιπόλαια, έλεγε: «Αχ, ο κύριος διοικητής ο Γερμανός πώς καμαρώνει την κόρη μας!», τέτοιες ακριτομυθίες. Είναι γεγονός ότι στο σπίτι οργάνωναν βραδιές με Γερμανούς, μαζί με την αδερφή της, και μάζευαν τρόφιμα. Απόδειξη είναι ότι οι πρωταγωνιστές της Λυρικής έπαιρναν την Κάλλας και τη μάνα της και πήγαιναν στη Θεσσαλονίκη και έκαναν βραδιές με Ιταλούς και Γερμανούς και γέμιζαν τρόφιμα. Υπάρχουν φωτογραφίες.

Δ.Δ.: Αρα, με λίγα λόγια, πλαγίως η Κάλλας συνεργάστηκε με τους Γερμανούς. Μπορεί να ήταν πράκτορας των Αγγλων, αλλά συνεργάστηκε με τους Γερμανούς.

Μ.Δ.: Συνεργάστηκε επαγγελματικά, όχι σεξουαλικά. Και δωσιλογισμός δεν υπήρχε. Και αυτό το σπίτι στην Πατησίων το νοικιασμένο το μισούσε. Αυτό που λένε τώρα «το σπίτι της Κάλλας».

Σκηνή 3η:

«Ο Μενεγκίνι έβγαζε γκόμενες από τα μπαλέτα»

Δ.Δ.: Εφιάλτες από το παρελθόν. Φεύγει μετά και πάει στην Αμερική.

Μ.Δ.: Και δύο χρόνια χτύπαγε μύγες εκεί. Δεν τη δέχτηκαν πουθενά. Τη θητεία στην Ελλάδα τη θεωρούσαν μηδενική.

Δ.Δ.: Στην Ελλάδα τι είχε κάνει;

Μ.Δ.: Υποτίθεται είχε παίξει «Φιντέλιο», «Τόσκα», εντάξει. Αλλά το κοινό ήταν Γερμανοί στρατιώτες, δεν ήταν σπουδαία θεάματα, σπουδαίες παραστάσεις. Στην Αμερική λοιπόν οι πόρτες ήταν κλειστές και της λέει ένας τενόρος: «Αν θες, πάμε στη Βερόνα, που έχει ένα φεστιβάλ, να παίξεις έναν ρόλο». Και δέχεται, και εκεί, πολύ σύντομα, πιάνει φίλο τον Τζοβάνι Μπατίστα Μενεγκίνι.

Δ.Δ.: Ο Μενεγκίνι τι ρόλο έπαιζε τότε;

Μ.Δ.: Ο Μενεγκίνι ήταν ο τύπος που έβγαζε γκόμενες από τα μπαλέτα και από τις πρωταγωνίστριες της όπερας. Είχε μαζί με τα αδέρφια του ένα εργοστάσιο κεραμοποιίας. Τουβλοβιομήχανος, πολλά λεφτά τότε, γιατί ήταν η εποχή της ανάπτυξης. Και όταν τη γνώρισε είπε: «Θα αναλάβω υπό την προστασία μου την Κάλλας». Δεν χρειάστηκε να την πείσει και πολύ…

Δ.Δ.: Αυτός ήταν πολύ μεγάλος, αυτή ήταν πολύ μικρή και παχουλή ακόμα. Δηλαδή δεν ήταν η γυναίκα που θα προσέλκυε ιδιαίτερα έναν άντρα τότε.

Μ.Δ.: Οχι. Αυτός λέει ότι τον γοήτευσε η φωνή της. Και έχω τη γνώμη ότι η αλήθεια είναι άλλη. Είχαν κάνει μια συμφωνία για έξι μήνες. Της είπε ο Μενεγκίνι ότι θα της πληρώνει το ξενοδοχείο της, τα έξοδά της για να κάνει καριέρα πέρα από τη Βερόνα. Γιατί στη Βερόνα έπαιξε δυο-τρεις παραστάσεις και μετά πάλι έμεινε άνεργη. Ωσπου ήρθαν σε λίγο κάποιες πρώτες προτάσεις από επαρχιακά φεστιβάλ και άρχισε σιγά-σιγά να τσιμπάει. Το επαγγελματικό πλεονέκτημα της Κάλλας ήταν ότι είχε μελετήσει πολύ και ήξερε τις όπερες, οπότε της έλεγαν: «Σε μία βδομάδα ανεβάζουμε αυτή την παράσταση» και εκείνη ανταποκρινόταν. Για μικρής εμβέλειας παραστάσεις μιλάμε ακόμα, όχι τη Σκάλα του Μιλάνου. Το άλλο της μεγάλο πλεονέκτημα είναι ότι διάλεγε πάρα πολύ καλούς συνεργάτες, ιδιαίτερα διευθυντές ορχήστρας, σκηνοθέτες, σκηνογράφους.

Σκηνή 4η:

Ο έρωτας με τον Ωνάση

Δ.Δ.: Με τον Μενεγκίνι λοιπόν δεν έμεινε μόνο έξι μήνες, παντρεύεται τελικά.

Μ.Δ.: Παντρεύεται και κάνει όλη αυτή την καριέρα και του μένει πιστή. Ωσπου μια μέρα, μου έλεγαν ο Λαμπράκης και ο Πυλαρινός, έτρωγε μαζί τους η Κάλλας, γυρίζει ανάποδα την τσάντα της και πέφτουν κάτι φραγκοδίφραγκα. Και λέει: «Κώστα, αυτά μου έχουν μείνει, μου τα πήρα όλα ο Μενεγκίνι». Πράγματι, ο Μενεγκίνι τής τα είχε πάρει όλα, τα είχε βάλει στο όνομά του. Και όταν το ανακάλυψε, ήταν στην κρουαζιέρα με τον Ωνάση. Στηρίχτηκε πολύ στο οικονομικό και επιχειρηματικό μυαλό του Ωνάση. Τη διευκόλυνε στο να κανονίσει τα τραπεζικά της, τα οικονομικά της. Είχε μείνει χωρίς φράγκο.

Δ.Δ.: Δηλαδή πήγε να εκμεταλλευτεί αυτή τον Μενεγκίνι, αλλά τελικά την εκμεταλλεύτηκε εκείνος.

Μ.Δ.: Ο Μενεγκίνι είχε αποσυρθεί από τη βιομηχανία, δεν την ήθελαν η μάνα του και τα αδέρφια του και ζούσε με τα έσοδα της Κάλλας ως μάνατζέρ της. Κέρδιζε αρκετά λεφτά τότε εκείνη, 15.000-20.000 δολάρια ανά παράσταση, και αυτός τα πήρε όλα για τον εαυτό του. Πάντως, σχετικά σύντομα εκείνη τα αναπλήρωσε, οι αμοιβές της έγιναν πολύ μεγάλες.

Δ.Δ.: Και πώς γίνεται η γνωριμία με τον Ωνάση;

Μ.Δ.: Είχα την τύχη να ζήσω την υπόθεση αυτή και από την πλευρά των συνεργατών του Ωνάση, που μου μίλησαν όλοι στο βιβλίο.

Δ.Δ.: Ποιοι συνεργάτες;

Μ.Δ.: Εγώ ήμουν σύμβουλος του μακαρίτη του Στέλιου Παπαδημητρίου του Ιδρύματος Ωνάση και εκεί γνώρισα και τον Κουταλίδη, τον νομικό σύμβουλο του Ωνάση, που μου είπε πολλά πράγματα. Καταρχάς, η Κάλλας έκανε ένα μεγάλο λάθος στη ζωή της. Ποτέ δεν είπε ότι ο Ωνάσης την είχε γκόμενα ή την είχε ερωμένη. Ελεγε «ο φίλος μου», «είμαστε φίλοι με τον κύριο Ωνάση», ποτέ δεν απαίτησε να παντρευτούν.

Δ.Δ.: Εδωσε χρήματα ο Ωνάσης στον Μενεγκίνι;

Μ.Δ.: Οχι, γιατί να του δώσει;

Δ.Δ.: Για να φύγει από τη μέση.

Μ.Δ.: Διεκδικούσε όμως, μέχρι τον θάνατό της έπαιρνε λεφτά. Της πήρε τη μισή περιουσία.

Δ.Δ.: Α, τη μάδησε κι αυτός.

Μ.Δ.: Βεβαίως.

Σκηνή 5η:

Η «αντιχουντικιά»

Δ.Δ.: Και με την Τζάκι πώς άρχισε το ειδύλλιο;

Μ.Δ.: Η ιστορία αρχίζει πιο πριν. Ο Ωνάσης αρχίζει να ξενοπηδάει μετά από δυο-τρία χρόνια. Και κάποια στιγμή πιάνει φιλενάδα την αδερφή της Τζάκι Κένεντι, τη Λι Ράτζβιλ. Αυτή ήταν παντρεμένη με έναν Πολωνό πρίγκιπα. Και ο Ωνάσης, που έχει σχέση και με τη Μαρία, αρχίζει να χρησιμοποιεί τη Λι Ράτζβιλ για να έχει πρόσβαση στην Τζάκι, στην οικογένεια Κένεντι. Ο Τζον Κένεντι είναι ψυχρός απέναντί του, ο Ρόμπερτ Κένεντι τον θεωρεί απατεώνα. Υπήρχαν αναφορές εναντίον του ότι είναι άνθρωπος της Μαφίας, ότι έχει κάνει λαθρεμπόριο, παράνομο κυνήγι φαλαινών με Νορβηγούς, έχει βουλιάξει πλοία, ό,τι θες. Κακοήθειες και ψέματα.

Δ.Δ.: Ολα κακοήθειες είναι; Μήπως έκανε μερικά από αυτά;

Μ.Δ.: Δεν ξέρω, δεν ήταν και το καλύτερο παιδί…

Δ.Δ.: Τα φτιάχνει λοιπόν με την αδερφή της Τζάκι.

Μ.Δ.: Και λόγω αυτού, η Κάλλας δεν γουστάρει τους Κένεντι. Υπάρχουν γράμματα όπου η Τζάκι τής λέει: «Θα μας τιμήσετε αν έρθετε να τραγουδήσετε στον Λευκό Οίκο». Οπότε ο Τζον Κένεντι την καλεί στα γενέθλιά του το 1962, όταν γίνεται 45 χρόνων.

Δ.Δ.: Εκεί που τραγούδησε η Μέριλιν Μονρό.

Μ.Δ.: Της Κάλλας δεν της έχουν πει ότι θα ήταν και η Μέριλιν. Το μαθαίνει τελευταία στιγμή, ότι θα είναι και αυτή εκεί, και αλλάζει το ρεπερτόριο. Παρεμπιπτόντως, η Τζάκι απουσίαζε από τα γενέθλια του άντρα της. Γι’ αυτό ήταν η Μονρό εκεί. Και η Κάλλας αλλάζει το ρεπερτόριο και επιλέγει δύο άριες της «Κάρμεν». Δεν την εκτιμούσε την «Κάρμεν» ως όπερα και δεν την τραγούδησε ποτέ.

Δ.Δ.: Σαν να του λέει ότι εγώ σου τραγουδάω κάτι που δεν γουστάρω.

Μ.Δ.: «Κάτι που δεν είναι του επιπέδου μου». Αυτή ήταν η αντίδρασή της ως βεντέτας. Από εκεί και πέρα, όταν δολοφονείται ο Κένεντι, αρχίζει ο Ωνάσης και συσφίγγει τη σχέση του με την Τζάκι. Οταν αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι κάτι τρέχει με την Τζάκι, φτάνουμε πια στο έτος 1967-68, δημιουργείται ένα μεγάλο πρόβλημα της Κάλλας με τον Ωνάση που δεν το έχει γράψε κανείς.

Δ.Δ.: Για πες το.

Μ.Δ.: Ο Ωνάσης είναι με τη χούντα. Και η Κάλλας είναι αντιχουντικιά, της έδιναν εκατομμύρια να τραγουδήσει στην Ελλάδα και δεν ερχόταν. Δεν πήγε ποτέ με τον Παπαδόπουλο, τη στιγμή που ο Ωνάσης τού έκανε δώρο τη βίλα στο Λαγονήσι. Και αρχίζει μια ψύχρα ανάμεσά τους. Η Κάλλας έλεγε: «Οσο είναι η χούντα, εγώ δεν κάνω εμφανίσεις».

Σκηνή 6η:

«Αγάπη μου, λατρεία μου…»

Δ.Δ.: Πάμε πάλι στον Ωνάση.

Μ.Δ.: Οταν της λέει ο Ωνάσης ότι θα πάει μια κρουαζιέρα με την Τζάκι και ότι εκείνη δεν μπορεί να έρθει μαζί, του στέλνει ένα γράμμα, το οποίο το έχω, όπου του λέει: «Αγάπη μου, λατρεία μου, είσαι το φως της ζωής μου». Και άλλα τέτοια. Ηταν ο αποχαιρετισμός της. Ηταν θεατράλε η Κάλλας, της άρεσαν οι μεγάλες κουβέντες. Απόδειξη ότι την πάτησε με τον άντρα της.

Δ.Δ.: Με τον Μενεγκίνι; Μα δεν είχε πάρει διαζύγιο;

Μ.Δ.: Δεν είχε πάρει διαζύγιο, ποτέ. Πρώτον, απαγορευόταν. Δεύτερον, του είχε γράψει ένα γράμμα «είσαι ο άνδρας της ζωής μου, ο παντοτινός, ο αιώνιος» και το πήγε μετά αυτό ο Μενεγκίνι στο δικαστήριο και συμβιβάστηκε με την αδερφή της και τη μάνα της για την περιουσία της Κάλλας. Ενα τέτοιο γράμμα γράφει λοιπόν και στον Ωνάση τον Ιανουάριο του 1968 και παίρνει όλα τα πράγματά της από τον Σκορπιό και τον εγκαταλείπει. Τον Οκτώβριο εκείνης της χρονιάς ο Ωνάσης παντρεύεται την Τζάκι. Αλλά ξαναγυρνάει μετά και αρχίζει να την παρακαλάει.

Δ.Δ.: Αυτό πώς τεκμηριώνεται;

Μ.Δ.: Υπάρχουν μαρτυρίες από τον Φράνκο Τζεφιρέλι (σ.σ.: διάσημος σκηνοθέτης όπερας και κινηματογράφου) και τη γραμματέα της μέχρι τους δημοσιογράφους, ακόμη και την ίδια την Κάλλας. Πήγαινε έξω από το σπίτι της στο Παρίσι και εκείνη δεν του άνοιγε. Και μάλιστα έκαναν κάνα δυο τραπέζια με φίλους δημόσια. Την πήγε στο «Maxim’s» και σε κάτι άλλα εστιατόρια, δημόσια, παντρεμένος με την Τζάκι.

Δ.Δ.: Δηλαδή ο Ωνάσης τώρα έπαιζε και με την Τζάκι και με την Κάλλας. Σου λέει, λεφτά έχω, εξουσία έχω, ας κάνω ό,τι θέλω.

Μ.Δ.: Δεν του φέρθηκε και καλά η Τζάκι. Του χάλαγε συνέχεια τα λεφτά. Και πήγαινε έναν μήνα στον Σκορπιό και μετά τον παρατούσε. Ασε που βρήκαν κάτι γράμματα μετά, ότι είχε γκόμενους, τέλος πάντων…

Δ.Δ.: Ποιος;

Μ.Δ.: Η Τζάκι.

Δ.Δ.: Δεν θα είχε και αυτή; Να βολευτεί κι αυτή.

Μ.Δ.: Το θέμα είναι το εξής: ο Ωνάσης φαίνεται ότι ήταν τσιμπημένος με την Κάλλας. Από κει και πέρα, όμως, εκείνη τράβηξε τον δρόμο της. Πήγε με τον Παζολίνι, έκανε τη «Μήδεια».

Δ.Δ.: Οταν λες «πήγε», εννοείς επαγγελματικά, ο Παζολίνι ήταν γκέι.

Μ.Δ.: Εκείνη έλεγε: «Θα τον αλλάξω, θα τον ισιώσω».

Δ.Δ.: Δεν τον ίσιωσε όμως…

Σκηνή 7η:

Ο παράνομος δεσμός

Δ.Δ.: Υπάρχει ο μύθος ότι η Μαρία ήταν ερωτευμένη πολύ με τον Ωνάση, θεώρησε προδοσία αυτό που της έκανε και δεν τον ξέχασε ποτέ. Ηταν, δηλαδή, σαν όπερα η ζωή της: η προδομένη γυναίκα, ο άπιστος σύζυγος, ο εραστής… Δεν είναι αλήθεια αυτό, έτσι μου λες εσύ.

Μ.Δ.: Δεν είναι αλήθεια, με την έννοια ότι είχε κάνει άλλον δεσμό.

Δ.Δ.: Ποιον;

Μ.Δ.: Τον τενόρο Τζουζέπε Ντι Στέφανο. Και έμεναν και μαζί. Τους καταγγέλλει η γυναίκα του. Ο Ντι Στέφανο είχε και ένα θέμα με μια κόρη που είχε πρόβλημα στο κεφάλι, τέλος πάντων δεν χώρισε, η ιστορία αυτή δεν προχώρησε. Ελεγε όμως στην Κάλλας «περίμενέ με, θα χωρίσω». Και φτάνει στο σημείο να την ενοχλεί, έχει κλείσει το κεφάλαιο το ερωτικό. Και γράφει αυτή ότι «πρέπει να βρω έναν άντρα, δεν θα τον βρω ποτέ με τις προδιαγραφές τις δικές μου, πρέπει να είναι κοσμικός, να έχει λεφτά, πρέπει να έχει μια κατανόηση, ένα επίπεδο».

Δ.Δ.: Δηλαδή δεν ήταν διχασμένη, απλώς αποφασισμένη από μικρή να γίνει μεγάλη.

Μ.Δ.: Εγώ δεν θεωρώ ότι είναι τραγικό πρόσωπο. Καθόλου μάλιστα. Αν διαβάσεις τις δεκάδες επιστολές, θα καταλάβεις ότι ήταν αποφασισμένη να πετύχει. Και το πέτυχε. Ξέρεις τι είναι να είσαι πρώτη στον κόσμο; Οταν έπαιξε την «Αΐντα» του Βέρντι, ένας σκληρός κριτικός έγραψε: «Τι κρίμα που τα πόδια της Κάλλας δεν μπορούσαν να ξεχωρίζουν από τα πόδια των ελεφάντων»! Αυτό ήταν μία από τις αιτίες που αποφάσισε να κάνει αυτή την τρομερή και πολύ ζημιογόνα δίαιτα. Ηταν πολύ εξαντλητική η δίαιτα που έκανε. Εν πάση περιπτώσει, το θέμα είναι ότι είχε πολλά σχέδια ακόμα, είχε σχέδια να συνεχίσει την καριέρα της.

Σκηνή 8η:

Τα τελευταία λόγια του Ωνάση

Δ.Δ.: Είναι αλήθεια ότι πήγε και είδε τον Ωνάση στο νοσοκομείο προτού πεθάνει; Και έφυγε από την πίσω πόρτα όταν μπήκε η Τζάκι;

Μ.Δ.: Ψέματα, ψέματα όλα. Στο νοσοκομείο εκείνο νοσηλευόταν την ίδια εποχή και η μάνα της Δεβετζή, που ήταν η κολλητή της φίλη, πιανίστα, η οποία διαχειρίστηκε την περιουσία της μετά. Και της έφερνε νέα από τον Ωνάση. Και κάποια στιγμή έδωσε την άδειά της η κόρη του Χριστίνα και πήγε και τον είδε. Και σου λέω τι είχε πει η ίδια στον Λαμπράκη, μετά. Οτι ο Ωνάσης τής είπε με μια πικρία και με μια απολογητική διάθεση: «Κοίταξε, εγώ σε αγάπησα με τον τρόπο που ήξερα». Και της έπιασε το χέρι. Η Τζάκι δεν ήταν εκεί, ήταν στην Αμερική. Τον είχε εγκαταλείψει. Και αυτός πέθανε μόνος.

Δ.Δ.: Ολοι χαραμίστηκαν για το τίποτα, για ένα πουκάμισο αδειανό. Δηλαδή η ζωή της ήταν μια καταστροφή. Λεηλατήθηκε.

Μ.Δ.: Ναι. Βέβαια, από την άλλη μεριά, δεν είναι για να τη λυπάσαι.

Δ.Δ.: Οχι, λεηλάτησε κι αυτή. Εκμεταλλεύτηκε πράγματα, καταστάσεις, ονόματα, πρόσωπα, γνωριμίες, δεν ανέβηκε έτσι εύκολα.

Επίλογος:

«Τόσο σκληρή, τόσο ανταγωνιστική…»

Προτού ολοκληρώσει αυτή την απομυθοποιητική διαδρομή μού λέει:

«Και θα σου πω και κάτι άλλο: ήταν και ανταγωνιστική. Να δεις πολεμική που έκανε στους συναδέλφους της, τις επιστολές που έγραφε και μιλούσε περιφρονητικά… Και όχι μόνο αυτό, αλλά χαιρόταν και με τις ατυχίες τους και τις αποτυχίες τους. Ηταν Νόρμα, ήταν Μήδεια, ήταν πάρα πολύ σκληρή. Το πόσο σκληρή και πόσο δυνατός άνθρωπος ήταν αποδεικνύεται από ένα γεγονός σημαντικό, το οποίο αναλύω στο βιβλίο μου. Ηταν η γυναίκα η οποία στις δόξες της είχε δεχτεί τη μεγαλύτερη, τη σκληρότερη κριτική από κόμματα, από κυβερνήσεις, από εφημερίδες, από εκδοτικά συγκροτήματα. Μου είχε κάνει εντύπωση ότι διάσημα περιοδικά, το “Time”, το “Life” το “Il Mondo”, ήταν εναντίον της».

Δ.Δ.: Μα γιατί;

Μ.Δ.: Διότι ήταν η μεγάλη βεντέτα που έπρεπε να την ταπεινώσουν. Και γιατί πούλαγε η απομυθοποίηση. Πώς το αντιμετώπισε αυτό; Κατά τρόπο φοβερό, ιδανικό, κατά τη γνώμη μου. Εβγαινε, ας πούμε, ένα αφιέρωμα του «Time», 20-30 σελίδες, εναντίον της. Εκείνη σε κάθε δημοσίευμα τέτοιου είδους αντιδρούσε με μια εξίσου μεγάλη απάντηση δική της, που τη μοίραζε σε όλα τα Μέσα και δημοσιευόταν παντού.

Δ.Δ.: Πλήρωνε ο Ωνάσης;

Μ.Δ.: Οχι, γιατί εκείνη είχε μπλέξει με τη μεγάλη αριστοκρατία. Ο Ωνάσης τής έκανε και μια κουτσουκέλα. Την έβαλε να αγοράσει ένα πλοίο με τον Βεργωτή. Αποτέλεσμα; Κατέληξαν στα δικαστήρια, διότι ο Βεργωτής δεν της έδωσε το μερίδιο που ήθελε και δεν της επέστρεψε τα λεφτά που είχε βάλει. Δεν την έβαλε ποτέ στα δικά του βιβλία, την έβαλε σε ενός φίλου του και δεν πήγε καλά η επένδυση. Εχε υπόψη σου το εξής. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι πόσο ρόλο παίζει στη ζωή και την τέχνη το προσωπικό στοιχείο, πόσο δεμένα είναι όλα αυτά. Δηλαδή ο Βισκόντι την προσκυνούσε, ο Παζολίνι την προσκυνούσε και από την άλλη μεριά είχε αυτές τις αδυναμίες. Αλλά είχε επίγνωση του μεγαλείου της. Ασε αυτά που λένε ότι έκλαιγε και άλλες τέτοιες μπούρδες. Είχε πολύ μεγάλη επίγνωση του μεγαλείου της, ότι «εγώ είμαι και κανείς άλλος. Και θα δικαιωθώ».

Δ.Δ.: Σύμφωνα με αυτά που μου λες, μπορεί και να χρησιμοποίησε τον Ωνάση, όταν κοιμήθηκε μαζί του στη θαλαμηγό. Επειδή είχε και προβλήματα οικονομικά, ήταν η περιουσία του Ωνάση, ήταν η εξουσία του.

Μ.Δ.: Ηταν η σιγουριά του Ωνάση.

Ηταν τα λεφτά! Είχε ένα τρομακτικό λαρύγγι, μοναδικό στην υφήλιο. Οταν τραγουδάει το «Casta Diva», σου σηκώνεται η πέτσα. Αλλά η ζωή της ήταν κουρέλι. Γι’ αυτό ο τίτλος του βιβλίου «Δεν είμαι η Μαρία… είμαι η Κάλλας». Ως Μαρία ένα κουρέλι, αλλά ως Κάλλας ήταν και είναι θεά! La Divina!

Δείτε την Μαρία Κάλλας να τραγουδάει την άρια «Casta Diva» από την όπερα «Νόρμα» του Μπελίνι το 1958 στην όπερα στο Παρίσι