Άνθρωποι με καταγωγή από χώρες της Αφρικής, που γεννήθηκαν ή ζουν στη χώρα μας αλλά και Έλληνες που ζουν ή έζησαν σε κατά το παρελθόν αφρικανικές χώρες, αφηγούνται τις ιστορίες τους οι οποίες μπλέκονται αρμονικά με καλλιτεχνικές δημιουργίες, μουσειακά και αρχειακά τεκμήρια, ηχητικό και οπτικό υλικό αλλά και προσωπικά αντικείμενα δίνοντας στον επισκέπτη τη δυνατότητα να «διαβάσει» την έκθεση με δύο διαφορετικούς τρόπους: από τους ανθρώπους προς τα εκθέματα, ή από τα εκθέματα προς τους ανθρώπους.
Το μόνο σίγουρο είναι πως δεν πρόκειται για μια τυπική έκθεση αφρικανικής τέχνης καθώς βασικός στόχος της δεν είναι να παρουσιάσει την καλλιτεχνική δημιουργία ενός συγκεκριμένου τόπου αλλά να φωτίσει τις ιδιαίτερες πτυχές της πολιτιστικής ταυτότητας των ανθρώπων που συνδέονται, με κάποιον τρόπο, με την Αφρική. Γι΄ αυτό, εξάλλου, και η έκθεση πλαισιώνεται από περισσότερες από 30 παράλληλες εκδηλώσεις, μεταξύ των οποίων περφόρμανς, ξεναγήσεις, μουσικές παραστάσεις, εργαστήρια και συζητήσεις αλλά και από μια «αναδυόμενη» (pop-up) έκθεση καλλιτεχνών αφρικανικής καταγωγής που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.
Και ακριβώς επειδή το ζητούμενο είναι η ανάδειξη της πολιτιστικής ταυτότητας ομάδων ανθρώπων που δεν βρίσκονται συχνά σε πρώτο πλάνο, οι επιμελητές της έκθεσης τήν έστησαν σε συνεργασία με τους ίδιους. Δημιουργήθηκε, δηλαδή, μια Συμβουλευτική Επιτροπή από ενεργά μέλη των αφρικανικών κοινοτήτων πρώτης και δεύτερης γενιάς της Αθήνας και πραγματοποιήθηκαν συζητήσεις για τα αντικείμενα της συλλογής, την ιστορία τους και τις αναμνήσεις που προκαλούν στους ανθρώπους οι οποίοι και τα παρουσιάζουν στην έκθεση.
«Η συνδημιουργία αποτελεί κεντρικό στοιχείο της έκθεσης από τη σύλληψή της. Η διαδικασία γνωριμίας και συνεργασίας με την κοινότητα απαιτεί χρόνο, και διάθεση εκ μέρους της επιμελήτριας να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται και λειτουργεί, να “ξεμάθει” τη θέση/σχέση της με τα αντικείμενα, τη γνώση και το αφήγημα της έκθεσης και να λειτουργήσει ως μέρος ενός ευρύτερου συνόλου, που προφανώς περιλαμβάνει διαφορετικές φωνές και απόψεις. Να ακούσει και να μοιραστεί, ώστε να χτίσει σταθερές και ουσιαστικές σχέσεις εμπιστοσύνης με τους ανθρώπους που έχει προσκαλέσει να συμμετάσχουν στον σχεδιασμό της έκθεσης. Ο επιμελητής γίνεται διαμεσολαβητής και το περιεχόμενο της έκθεσης δημιουργείται συλλογικά» εξηγεί η επιμελήτρια Σοφία Χανδακά ενώ ο επίσης επιμελητής της έκθεσης Μιχάλης Αφολαγιάν επισημαίνει: ««Θέλησαμε να αφηγηθούμε κάποιες από τις ιστορίες της Μαύρης διασποράς στην Ελλάδα, ιστορίες που μας δείχνουν τη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος και την πανανθρώπινη ανάγκη για κάτι καλύτερο με αφορμή κάποια αντικείμενα, που, ενώ έχουν την ιστορία τους, ξυπνούν ωστόσο μνήμες και αφηγούνται μια παράλληλη ζωντανή ιστορία. Προφορικές παραδόσεις που αποκαλύπτουν στοιχεία της ταυτότητάς μας. Οι μνήμες αυτές μας ταξιδεύουν στην Αφρική που βρίσκεται ανάμεσά μας. Αφανείς ήρωες που κτίζουν τον δρόμο για τη νέα γενιά και τη βοηθούν να ορίσει την ταυτότητά της αλλά και δίνουν την ευκαιρία να γνωριστούμε όλοι μεταξύ μας λίγο καλύτερα.»
Παράλληλα όμως με τις ενδιαφέρουσες αυτές πολιτιστικές αφηγήσεις, που αφορούν στο χθες, το σήμερα αλλά και στο αύριο, μπαίνουν στο τραπέζι της συζήτησης σημαντικά θέματα που απασχολούν τη σύγχρονη κοινωνία, όπως ο ρατσισμός, οι φυλετικές διακρίσεις, η δικαιοσύνη, η ιθαγένεια, η ελληνικότητα…
Τα περισσότερα αντικείμενα της έκθεσης προέρχονται από τη συλλογή του John Phillipson, Ελληνοκαναδού μηχανικού μεταλλείων, εξερευνητή γεωλόγου, συλλέκτη, αλλά και μεταφραστή της ποίησης του Κ. Π. Καβάφη, που είχε την έδρα του στην Αφρική και μετά τον θάνατό του, το 2015, η συλλογή του δωρήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη.
Σημαντικοί αρωγοί στην πραγματοποίηση της έκθεσης υπήρξαν επίσης το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών, το ερευνητικό έργο καταγραφής ιστοριών μεταναστών Our Stories – Μαρτυρίες Προφορικής Ιστορίας (ourstories.gr), ο Αντώνης Χαλδαίος, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκμ, η επιμελήτρια έργου στο Βρετανικό Μουσείο Zoe Cormack, αλλά και ο γνωστός μουσικός MC Yinka που συνέθεσε για τις ανάγκες της έκθεσης, να πρωτότυπο ηχοτοπίο με αποσπάσματα από ομιλίες, φωνητικά και μουσικές ανθρώπων αφρικανικής καταγωγής που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.
Επιπλέον, οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να ακούσουν τις αφηγήσεις των Αφροελλήνων καλλιτεχνών MC Yinka (Μανώλης Αφολάνιο), Ζερόμ Καλούτα, Ίντρα Κέιν, Ξένιας Ντάνια, Νέγρου του Μοριά–Black Morris (Kevin Ansong), Άννας Πασπάτη, ADEDEJΙ (Adédèjì Adetayo) και Ladele (Μαρία Λάντελε) μέσω ενός QR code που συνδέεται με την πλατφόρμα ERTεcho
Οι παράλληλες εκδηλώσεις
Σάββατο 22 Φεβρουαρίου 2025, ώρα 17:00 – Αμφιθέατρο Μουσείου Μπενάκη / Πειραιώς 138
BLACK HISTORY MONTH & I HAVE A DREAM
Μια ιστορική αναδρομή στα δικαιώματα για την ιθαγένεια με αφορμή την έκθεση «Η Αφρική ανάμεσά μας*». Διεκδικώντας την τροποποίηση του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας και την απόδοση ιθαγένειας στα παιδιά των μεταναστών/ριών που ζούνε στην Ελλάδα, η καμπάνια «Όχι στον ρατσισμό απ’ την κούνια» ξεκίνησε το 2005 με πρωτοβουλία της Ένωσης Αφρικανών Γυναικών και μιας ευρείας συμμαχίας μεταναστευτικών κοινοτήτων, ΜΚΟ προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλων φορέων. Η συζήτηση εστιάζει στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2000 και αναλύει ευφάνταστες δράσεις και επιτυχημένες πρακτικές της καμπάνιας που στόχευαν στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και στην άσκηση επιρροής και πίεσης στους φορείς χάραξης πολιτικής, τονίζοντας την σημασία της ενεργούς πολιτειότητας και της συμμετοχής στα κοινά.
Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου 2025, ώρα 19:00 – Συζήτηση
Afro Link Up: Οι Ιστορίες Μας, Η Ταυτότητά Μας
Το Afro Link Up είναι μια ανοιχτή συζήτηση αφιερωμένη στη δεύτερη γενιά Αφρικανών στην Ελλάδα, μια πλατφόρμα έκφρασης, σύνδεσης και αφήγησης προσωπικών ιστοριών. Με αφορμή την έκθεση του Μουσείου Μπενάκη «Η Αφρική Ανάμεσά Μας*», η εκδήλωση επικεντρώνεται σε αντικείμενα και στις μνήμες που αυτά ξυπνούν. Κάθε συμμετέχων θα μοιραστεί τη δική του σχέση με αυτά, δημιουργώντας ένα μοναδικό «storytelling memoir», μια συλλογική αφήγηση. Πώς μπορεί κάτι τόσο οικείο να συνδέει τους ανθρώπους, ακόμη και όταν οι αφηγητές παραμένουν άγνωστοι μεταξύ τους; Μέσα από αυτήν τη συζήτηση, θα χτιστεί ένας διάλογος που γεφυρώνει εμπειρίες και ενισχύει την αίσθηση της κοινότητας.
Θα ακολουθήσει Afro Party με τον DJ Tony.
Σάββατο 8 Μαρτίου 2025, ώρα 18:00
Μουσική Gospel στο Μουσείο Μπενάκη
Μια από τις πιο χαρισματικές χορωδίες της αφροδιασποράς στην Ελλάδα με καταβολές από την Νιγηρία, οι Royal Accord Gospel Singers θα μας μυήσουν στη μουσική Gospel, στην οποία εντοπίζονται σαφείς μουσικές επιρροές από τα σπιρίτσουαλς και τα μπλουζ. Τα σπιρίτσουαλς συνδέονται παραδοσιακά τόσο με τα μπλουζ όσο και με την τζαζ μουσική και αποτελούν κυρίως έκφραση της θρησκευτικής πίστης.
Παρασκευή 14 Μαρτίου 2025, ώρα 17:00
Περφόρμανς «Οι ουρανοί αλλάζουν σαν υποσχέσεις»
Η περφόρμανς «Οι ουρανοί αλλάζουν σαν υποσχέσεις» πραγματεύεται τη μετακίνηση, ένα φυσικό φαινόμενο, μία πανανθρώπινη λειτουργία. Από τις απαρχές του ανθρώπου η μετακίνηση δεν γνώριζε σύνορα, παρά μόνο ανάγκες. Πρόκειται για μια δραματοποιημένη αφήγηση που μνημονεύει τη σημασία της μετακίνησης. Διάρκεια: 20’ – θα πραγματοποιούνται 3 ανά ημέρα (με 10-15’ διάλειμμα). Περφόρμερ/ερμηνευτής: Μιχάλης Αφολαγιάν
Σάββατο 15 Μαρτίου 2025, ώρα 12:00 &
Σάββατο 29 Μαρτίου 2025, ώρα 12:00
STREET EVENT στο «Θεατράκι» της Φωκίωνος Νέγρη
Με αφορμή την έκθεση «Η Αφρική ανάμεσά μας*», το Πολιτιστικό Κέντρο Αφρικανικής Τέχνης και Πολιτισμών ΑΝΑΣΑ καταλαμβάνει το δημόσιο χώρο παρουσιάζοντας μουσικά χορευτικά και θεατρικά δρώμενα στην καρδιά της Κυψέλης, στο «Θεατράκι» της Φωκίωνος Νέγρη. Επιλεγμένοι καλλιτέχνες της αφροδιασπορικής κοινότητας θα παρουσιάσουν με τον πιο δελεαστικό τρόπο την πολιτιστική κληρονομιά της Μαύρης ηπείρου.
Πέμπτη 20 Μαρτίου 2025, ώρα 18:30 – Αμφιθέατρο Μουσείου Μπενάκη / Πειραιώς 138
Προβολή της ταινίας George Bizos – Icon
Στο πλαίσιο της έκθεσης «Η Αφρική Ανάμεσά μας*», το Μουσείο Μπενάκη θα προβάλει το ντοκιμαντέρ «George Bizos: ICON». Η προβολή πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Νοτίου Αφρικής στην Αθήνα.
Πρόκειται για ένα σύγχρονο ντοκιμαντέρ διάρκειας 87’, το οποίο καταγράφει τη ζωή και την κληρονομιά του δικηγόρου Γεωργίου Μπίζου, από τα παιδικά του χρόνια στην Ελλάδα και τη Νότια Αφρική, μέχρι την αφοσίωσή του στον αγώνα κατά του απαρτχάιντ και την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Νότια Αφρική και παγκοσμίως. Το ντοκιμαντέρ αναδεικνύει, επίσης, τη διαχρονική φιλία του με τον Νέλσον Μαντέλα.
Μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με τη συμμετοχή των: ΑΕ Δρ Lindiwe Msengana-Ndlela, Πρέσβειρα της Δημοκρατίας της Νοτίου Αφρικής, Δρ Σωτήρης Μουσούρης, πρώην Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Δρ Κίμων Μπίζος, γιος του Γεωργίου Μπίζου και κα Σοφία Μπίζου, εγγονή του Γεωργίου Μπίζου. Συντονιστής: Ο καθηγητής Αστέρης Χουλιάρας, κάτοχος της Έδρας Jean Monnet για τις σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης – Λιγότερο Αναπτυγμένων Χωρών, στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Παρασκευή 28 Μαρτίου 2025, ώρα 18:30 – Αμφιθέατρο Μουσείου Μπενάκη / Πειραιώς 138
Συζήτηση για την επιχειρηματικότητα στην Αφρική
Εκδήλωση που διοργανώνεται από το Ελληνοαφρικανικό Επιμελητήριο στο πλαίσιο της έκθεσης, με θέμα την επιχειρηματικότητα και τις εμπορικές σχέσεις της Ελλάδας με χώρες της Αφρικής. Στη συζήτηση θα συμμετέχουν οι παρακάτω ομιλητές:Βασίλης Τακάς, Πρόεδρος Ελληνοαφρικανικού Επιμελητηρίου, Αστέρης Χουλιάρας, Kαθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου., Αντώνης Μαυρίδης, τ. Εμπορικός Σύμβουλος Πρεσβείας Νότιου Αφρικής στην Αθήνα, Γιάννης Κουρκουτάς, Διευθύνων Σύμβουλος της MrexporttoAfrica (MRX), Ανδρέας Διαμαντέας, Πρόεδρος της FINARTIX Fintech Solutions S.A, Κωνσταντίνος Ζαΐμης, Διευθυντής επιχειρηματικής ανάπτυξης, Βιοχάλκο Α.Ε. Θα προηγηθεί ξενάγηση στην έκθεση.
Ξεναγήσεις
Οι ξεναγήσεις στην έκθεση «Η Αφρική ανάμεσά μας*» θα πραγματοποιούνται από τους επιμελητές της έκθεσης και από μέλη της αφρικανικής κοινότητας σε όλη τη διάρκεια της έκθεσης και σε δύο γλώσσες (ελληνικά και αγγλικά). Οι πρώτες έχουν προγραμματιστεί για:
Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2025, ώρα 12:00
Κυριακή 23 Φεβρουαρίου 2025, ώρα 12:00
Σάββατο 1 Μαρτίου 2025, ώρα 12:00
Κυριακή 2 Μαρτίου2025, ώρα 12:00
Κυριακή 16 Μαρτίου 2025, ώρα 12:00
Εκπαιδευτικά προγράμματα
Στο πλαίσιο της έκθεσης «Η Αφρική ανάμεσά μας*», το Τμήμα Εκπαίδευσης σχεδιάζει εκπαιδευτικές δράσεις για παιδιά και στο πλαίσιο των προγραμμάτων προσβασιμότητας για επισκέπτες με απώλεια όρασης.
Ωράριο λειτουργίας:
Πέμπτη, Κυριακή: 10:00-18:00
Παρασκευή, Σάββατο: 10:00-22:00
Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη : ΚΛΕΙΣΤΑ